Ba loài ếch giun mới ở Việt Nam và Campuchia

Ichthyophis Fitzinger, 1826, Tiến sỹ Nguyễn Quảng Trường cùng các đồng nghiệp người Đức, Nga đã phát hiện và công bố 3 loài mới cho khoa học. 

Loài Ếch giun cardamo Ichthyophis cardamomensis Geissler et al., 2014 được mô tả từ mẫu vật thu ở núi Cardamo, miền tây Cam-pu-chia. Loài có chiều dài từ 83-321,7 mm, gấp 23-37 lần chiều rộng trung bình. Cơ thể có mầu xám đen trên lưng, xám nhạt ở bụng đối với mẫu ngâm, và có màu nâu đỏ (nâu hạt dẻ) đối với mẫu sống. Xung quanh mắt có viền tròn hẹp màu trắng. Phía bên thân không có sọc vàng. Loài được tìm thấy ở rừng thường xanh từ độ cao 300-980m, gần suối nhỏ, chảy xiết. Loài được đề nghị xếp hạng DD theo tiêu chí của IUCN.

Loài Ếch giun cardamo Ichthyophis cardamomensis. Ảnh Geissler et al., 2014

Loài Ếch giun cát lộc Ichthyophis catlocensis Geissler et al., 2014 được mô tả từ mẫu vật thu ở khu vực Cát Lộc, Lâm Đồng, Việt Nam. Loài có mầu sắc xám đỏ nhạt đối với mẫu ngâm, và xám đen đối với cá thể còn sống. Mắt có viền màu trắng. Phía bên thân không có sọc vàng. Loài được tìm thấy phía dưới hòn đá (đường kính 30cm) gần mép suối Sui Lan, rừng Cát Lộc. Loài được đề nghị xếp hạng DD theo tiêu chí của IUCN.

Loài Ếch giun cát lộc Ichthyophis catlocensis. Ảnh Geissler et al., 2014

Loài Ếch giun cha lo Ichthyophis chaloensis Geissler et al., 2014 được mô tả từ mẫu vật thu ở khu vực Cha Lo, Quảng Bình, Việt Nam. Loài có xám đen ở lưng và hơi nhạt dần ở bụng đối với mẫu ngâm, và nâu sẫm hạt dẻ ở lưng, nhạt hơn ở bụng đối với mẫu sống. Phía bên thân không có sọc vàng. Loài được tìm thấy bên dưới lớp lá rụng trên bờ suối. Loài được đề nghị xếp hạng DD theo tiêu chí của IUCN.

Loài Ếch giun cha lo Ichthyophis chaloensis. Ảnh Nguyễn Quảng Trường

Như vậy, tổng số đã có 11 loài ếch giun thuộc giống Ichthyophis đã được mô tả và ghi nhận trong khu vực Đông Nam Á lục địa. Các loài ếch giun giống Ichthyophis được thành hai nhóm dựa trên sự xuất hiện các vết sọc trên thân: nhóm có soc và nhóm không có sọc. Kết quả phân tích quan hệ phát sinh giữa hai nhóm dựa trên dẫn liệu phân tử và hình thái cho thấy nhóm không sọc có nguồn gốc đa phát sinh đối với nhóm có sọc.

Ếch giun giống Ichthyophis thuộc họ Ichthyopiidae, bộ Gymnophiona, lớp Lưỡng cư phân bố rộng ở khu vực Đông Nam Á, bao gồm phần lục địa, miền nam Philippine và miền đông quần đảo Indonesia-Australia. Hiện nay, đã ghi nhận được 51 loài ếch giun, trong đó có 2 loài (I. orthoplicatus và I. pseudangularis) xếp hạng VU, và 5 loài khác xếp hạng LC theo tiêu chí của IUCN.

Các loài mới này được công bố trên tạp chí Organisms Diversity and Evolution, 24/12/2014.

Nguyễn Đức Anh tổng hợp