Danh sách bài viết

Điều tra, đánh giá hiện trạng thoái hóa đất khu vực Điện Biên và Lai Châu bằng công nghệ viễn thám và hệ thông tin địa lý (GIS)

Cập nhật: 20/09/2020

Thoái hóa đất đang là xu thế phổ biến đối với nhiều vùng rộng lớn ở nước ta, đặc biệt là ở miền núi, nơi tập trung hơn 3/4 quỹ đất. Các dạng thoái hóa đất chủ yếu ở nước ta là xói mòn, rửa trôi, đất có độ phì nhiêu thấp và mất cân bằng dinh dưỡng, đất chua hóa, mặn hóa, phèn hóa, bạc màu, đất ngập úng, lũ quét, đất trượt và sạt lở, đất bị ô nhiễm, khô hạn và sa mạc hóa. Theo đánh giá của các chuyên gia, sự suy thoái tài nguyên đất Việt Nam nói chung và Tây Bắc nói riêng do nhiều quá trình tự nhiên, xã hội khác nhau đồng thời tác động. Xuất phát từ thực tế trên, nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Địa lý, Viện Hàn lâm KHCNVN do PGS. TS. Phạm Quang Vinh chủ trì đã triển khai  đề tài VAST.ĐTCB.03/14-15 “Điều tra, đánh giá hiện trạng thoái hóa đất khu vực Điện Biên và Lai Châu bằng công nghệ viễn thám và hệ thông tin địa lý (GIS) nhằm phục vụ phát triển kinh tế xã hội và sử dụng đất bền vững",  thực hiện trong thời gian 2014-2016. 


Các nhà khoa học đã sử dụng hướng nghiên cứu dựa theo cách tiếp cận đa chỉ tiêu và sử dụng phương pháp GIS. Trên cơ sở phân tích các yếu tố tự nhiên như điều kiện địa chất, địa mạo, thủy văn, đa dạng sinh học, cụ thể như: độ dốc, dòng chảy mặt, thảm thực vật... và các yếu tố kinh tế xã hội như: hình thức canh tác, sử dụng đất, mật độ dân số, đô thị hóa... liên quan tới việc gây ra thoái hóa đất, đề tài tiến hành xây dựng các bản đồ thoái hóa đất (thể hiện cả dạng thoái hóa cũng như mức độ thoái hóa). Trên cơ sở bản đồ này, tích hợp với các yếu tố cường hóa (các yếu tố có tính chất làm gia tăng các nguy cơ thoái hóa như lượng mưa, độ dốc, lớp thảm phủ, loại đất, hình thức canh tác...) đã xây dựng bản đồ cảnh báo tiềm năng thoái hóa đất (nguy cơ thoái hóa đất) với các mức độ khác nhau (có thể chia ra 3 cấp cảnh báo: 1. nguy cơ cao; 2. nguy cơ trung bình; 3. ít nguy cơ). Việc tích hợp và xác định các yếu tố cường hóa hoàn toàn có thể sử dụng công cụ GIS và viễn thám để thực hiện.

Sau 3 năm thực hiện từ 2014 – 2016, các nhà khoa học đã đánh giá được đặc điểm hình thành và thoái hóa đất khu vực Điện Biên, Lai Châu và xây dựng thành công quy trình thành lập bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất cho khu vực nghiên cứu tỷ lệ 1/100.000 bằng công nghệ viễn thám kết hợp GIS. 

Ứng dụng viễn thám và GIS trong mô hình gồm có các công đoạn: từ dữ liệu viễn thám và các dữ liệu bản đồ chuyên đề khác, chiết tách, xây dựng các bản đồ thành phần làm dữ liệu đầu vào của mô hình. Các thành phần này được xử lý trong GIS và xây dựng thành cơ sở dữ liệu. Bản đồ các yếu tố tiềm năng gây thoái hóa được xây dựng thông qua việc tích hợp các lớp cơ sở dữ liệu bản đồ bằng công cụ GIS. Từ bản đồ các yếu tố tiềm năng gây thoái hóa và thoái hóa đất hiện tại, trên cơ sở mối tương quan vào tính toán tích hợp trong hệ thống GIS sẽ xây dựng được bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất. 
 

pqvinh1
Quy trình thành lập bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất bằng công nghệ viễn thám và GIS

Dựa trên quy trình này, đề tài đã thành lập bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất cho 2 tỉnh Điện Biên và Lai Châu.

pqvinh2

Bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất khu vực Điện Biên - Lai Châu

Từ bản đồ trên có thể thấy rằng vùng được cảnh báo thoái hóa mạnh xuất hiện các khu vực cục bộ, tập trung chủ yếu tại các khu vực có chênh cao lớn như huyện Than Uyên, Tân Uyên, Sìn Hồ của tỉnh Lai Châu, huyện Tủa Chùa, Tuần Giáo của tỉnh Điện Biên. Khu vực có nguy cơ thoái hóa nhẹ chiếm 48,9% diện tích hai tỉnh. Phần diện tích này tập trung chủ yếu ở các vùng đồng bằng, thung lũng nơi có nền địa hình bằng phẳng. Đây là những vùng có tầng đất dày, lượng mưa và mật độ sông suối thấp, đặc biệt đây là nơi có địa hình tương đối bằng phẳng ít chịu ảnh hưởng của quá trình xói mòn đất. Khu vực có tiềm năng thoái hóa trung bình chiếm 31,64% tổng diện tích nghiên cứu (589,128 ha).

Ngược lại, khu vực có tiềm năng thoái hóa đất mạnh tập trung tại những vùng có chênh cao địa hình rất lớn, mật độ sông suối cao và tầng đất tương đối mỏng, kết hợp với lượng mưa lớn, chiếm 19,4% tổng diện tích tự nhiên. Đây là những tiền đề của quá trình xói mòn đất, một trong những nguyên nhân chính gây ra thoái hóa đất.

Có thể thấy rằng quá trình thoái hóa đất ở các khu vực khác nhau chịu tác động từ các yếu tố tự nhiên ở mức độ khác nhau, nhưng nhìn chung, hầu hết các yếu tố tự nhiên ít nhiều đều có tác động đến quá trình thoái hóa đất của tỉnh Điện Biên và tỉnh Lai Châu, các yếu tố chính bao gồm: Độ dốc lớn, hầu như những khu vực được dự báo có nguy cơ thoái hóa mạnh đều có độ dốc trên 150; Khu vực có lượng mưa cao nhất tỉnh tập trung ở giữa khu vực nghiên cứu chính là vùng tập trung đất có nguy cơ thoái hóa đất ở mức độ cao; Lớp phủ thực vật là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình thoái hóa đất ở khu vực nghiên cứu, chúng ta có thể thấy ở những nơi có mức độ che phủ lớn hầu như thoái hóa ở mức độ yếu; Tầng đất mỏng, phần lớn diện tích tỉnh có tầng dày đất nhỏ hơn 50 cm, có những nơi lớp đất mặt chỉ đạt 30 cm.

Ngoài các kết quả về khoa học nêu trên, đề tài đã hỗ trợ số liệu cho 02 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn Thạc sỹ và tổ chức thành công 02 hội thảo, công bố 02 bài báo trên tạp chí Quốc gia và 01 báo cáo Hội nghị. Tại phiên họp nghiệm thu ngày 12/5/2017, đề tài được Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm KHCNVN đánh giá xếp loại Khá.

Nguồn tin: PGS. TS. Phạm Quang Vinh - Viện Địa lý 
Xử lý tin: Minh Tâm

Nguồn: / 0

Kỹ sư Canada chế tạo camera nhanh nhất thế giới

Các ngành công nghệ

Các kỹ sư ở Trung tâm nghiên cứu viễn thông INRS Énergie Matériaux phát triển camera nhanh nhất thế giới, có thể chụp ở tốc độ 156,3 nghìn tỷ khung hình/giây (fps).

Robot sát thủ tích hợp AI trở thành mối lo ngại trong các cuộc xung đột

Các ngành công nghệ

Đây là một chủ đề đã được bàn luận nhiều lần, robot sát thủ vẫn đang là mối lo ngại, đặc biệt khi nó được tích hợp trí tuệ nhân tạo.

Trung Quốc chế tạo chip AI siêu tiết kiệm năng lượng

Các ngành công nghệ

Hai loại chip AI mới giúp thực hiện việc điều khiển bằng giọng nói ngoại tuyến và phát hiện cơn động kinh có mức tiêu thụ năng lượng rất thấp.

Giải pháp in 3D xây trường học nhanh thần tốc trong khu chiến sự

Các ngành công nghệ

Chỉ mất 40 giờ đồng hồ, các bức tường của dự án thí điểm trường tiểu học Lviv (Ukraine) đã được hoàn thiện nhờ chiếc máy in 3D COBOD.

Châu Âu mở đường hầm thử nghiệm tàu siêu tốc 1.000km/h

Các ngành công nghệ

Đường hầm dài nhất châu Âu để thử nghiệm công nghệ tàu siêu tốc Hyperloop mở cửa hôm 27/3 tại Hà Lan.

Nguyên mẫu máy bay chở khách siêu thanh 2.100km/h bay thử

Các ngành công nghệ

Nguyên mẫu XB-1 của máy bay chở khách siêu thanh Overture hoàn thành mọi mục tiêu thử nghiệm, bao gồm đạt độ cao 2.170m và tốc độ 440km/h.

Ứng dụng AI chẩn đoán và gợi ý bài tập trị đau lưng mãn tính

Các ngành công nghệ

Ngày 21/3, gã khổng lồ công nghệ NEC của Nhật Bản thông báo hợp tác với Đại học Y và Nha khoa Tokyo để phát triển công nghệ sử dụng AI chẩn đoán nguyên nhân gây ra chứng đau lưng mãn tính.

Những phát minh quan trọng của người Hà Lan

Các ngành công nghệ

Hà Lan là một quốc gia nhỏ nhưng đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử của những phát minh lớn.

Cấu trúc ván gỗ dạng origami có thể chịu tải và xếp gọn

Các ngành công nghệ

Với công nghệ cắt laser và ghép nối các tấm ván hình tam giác có độ dày đồng nhất, nhóm kỹ sư tạo ra những cấu trúc chịu tải tốt.

Robot AI giúp phát hiện hoa tulip bị bệnh

Các ngành công nghệ

Hãng tin AP giới thiệu một robot trí tuệ nhân tạo (AI) tên Theo là vũ khí công nghệ cao mới trong cuộc chiến loại bỏ dịch bệnh trên hoa tulip bùng phát vào mùa xuân.