Thêm những sân khấu múa rối nước giữa lòng Hà Nội

Sau thành công của không gian múa rối nước thu nhỏ tại Khâm Thiên (Hà Nội), tháng 12 này Phan Thanh Liêm lại vừa khai trương cơ sở 2 tại Thạch Bàn (Long Biên, Hà Nội).

Cơ sở 1 nằm trong con ngõ nhỏ ở Khâm Thiên đã trở thành địa chỉ quen thuộc cho du khách khám phá loại hình nghệ thuật múa rối nước nhưng chỉ đáp ứng được cho khoảng hơn 20 ghế ngồi. Cơ sở 2 đặt tại Thạch Bàn, Long Biên có thiết kế lớn hơn phục vụ 50 khán giả. Theo chủ nhân, cơ sở mới được mở ra nhằm liên kết các hoạt động du lịch tuyến Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Ngay từ khi bước chân xuống xe và đi vào con ngõ tới điểm biễu diễn khán giả sẽ được trải nghiệm trên một con đường hết sức thôn quê.

Khám phá sân khấu múa rối nước mini do nghệ sĩ Phan Thanh Liêm sáng chế có nhiều điểm cải tiến với sân khấu rối nước ở các nhà hát chuyên nghiệp. Thủy đình do nghệ sĩ làm ra là những tấm bìa gọn nhẹ có thể tháo lắp. “Ao nước” là một thùng bằng nilon gấp gọn. Đến địa điểm biểu diễn nghệ sĩ chỉ cần trải “ao” ra, bơm nước vào, dựng thủy đình, thả các con rối mini cùng cái đài cassette là biểu diễn được. Sân khấu múa rối nước truyền thống đường kính có thể lên tới 10m, cộng với rất nhiều phông bạt để trang trí sân khấu nên việc di chuyển đến các địa điểm để biểu diễn là không thể. Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm đã nghĩ ra mô hình con rối mới với thiết kế chỉ cần một người có thể điều khiển được nhiều con rối cùng một lúc. Sân khấu “mini” của Phan Thanh Liêm vẫn giữ nguyên được những yếu tố cơ bản của sân khấu rối nước truyền thống, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm và trò diễn tại sân khấu mini do anh sáng chế

Ở sân khấu Múa rối nước truyền thống, người điều khiển phải đứng dưới nước để điều khiển suốt hàng tiếng đồng hồ, nhưng với sân khấu “mini”, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm có thể ngồi trên sàn mà vẫn điều khiển các con rối. Đây là mô hình sân khấu múa rối nước thu nhỏ có khá nhiều ưu điểm, gọn nhẹ và tiện lợi khi di chuyển, nó cũng phù hợp khi biểu diễn phục vụ khán giả ở những không gian hạn chế, chật hẹp như trong trường học, cơ quan, gia đình… Không chỉ tiện lợi khi đi biểu diễn ở vùng sâu, vùng xa và càng tiện lợi khi đi biểu diễn ở nước ngoài. Với mô hình sân khấu múa rối nước thu nhỏ khoảng cách giữa sân khấu và khán giả cũng xích lại gần hơn. Người nghệ sĩ biểu diễn và công chúng khán giả có cơ hội để giao lưu giới thiệu, tìm hiểu sâu hơn, kỹ hơn về nghệ thuật múa rối nước truyền thống của Việt Nam. Về nghệ thuật biểu diễn, với sân khấu thu nhỏ, khoảng cách từ cánh tay người biểu diễn tới con rối ngắn hơn, cộng với các con rối được tạo tác nhỏ hơn sẽ nhẹ hơn giúp cho người diễn viên biểu diễn điều khiển con rối sinh động hơn, hấp dẫn hơn.

Phan Thanh Liêm được thừa hưởng tình yêu rối nước và tài năng của tổ tiên, ông cha trên quê hương mình. Nghệ sĩ sinh ra tại xã Nam Chấn, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định - nơi có truyền thống về nghệ thuật múa rối dân gian lâu đời. Tới nay phường rối Nam Chấn vẫn được duy trì. Ông nội là Phan Văn Huyên - một nghệ nhân điêu khắc gỗ, tạc tượng, tạo hình rối nước. Cha là nghệ nhân Phan Văn Ngải - là người truyền nghề cho nhiều diễn viên rối nước hiện nay, cũng là người thiết kế ra mô hình rối nước lưu động. Nhà thủy đình của Phan Văn Ngải thiết kế tới nay đã đi biểu diễn khắp nơi. Bảo tàng Louvre, Pháp cũng lưu giữ, trưng bày một chú Tễu do cha nghệ sĩ tạo tác.

Xuất phát từ tấm lòng muốn truyền bá, giữ gìn nghệ thuật rối nước, Thanh Liêm không chỉ biểu diễn cho xong. Khách tới nhà đều được chủ nhân ra tận ngõ đón. Chủ nhà mời khách ăn kẹo lạc, uống nước chè và nghe nói về nghệ thuật rối nước truyền thống của Việt Nam. Sau đó, khách được mời xem rối. Nơi đây, Thanh Liêm sẽ biểu diễn các tích truyền thống và một số tiết mục rối nước hiện đại do chính mình dàn dựng với chủ đề bảo vệ môi trường, an toàn giao thông. Từ khi sân khấu múa rối mini ra đời, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm được mời đi lưu diễn ở các tỉnh vùng sâu, vùng xa của Việt Nam và chu du nhiều nước như: Hàn Quốc, Italia, Ba Lan, Thái Lan, Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản… Nơi đâu, tiết mục biểu diễn của người nghệ sĩ thuần chất “nhà quê” này cũng nhận được sự thích thú, những tràng vỗ tay không ngớt của khán giả.

Hà Thủy