Xét nghiệm máu nhanh giúp hạn chế dùng kháng sinh tràn lan

Hiện các nhà khoa học có thể thử nghiệm hoạt động của gene để phân biệt sự nhiễm trùng do vi khuẩn hay virus.

Theo một nghiên cứu đã công bố ngày 06/07/2016 trên Science Translational Medicine cho biết các nhà khoa học có thể phân biệt sự nhiễm trùng do vi khuẩn và do virus thông qua việc phân tích 7 gene ở người (IFI27, JUP,LAX1,HK3, TNIP1, GPAA1 và CTSB). Một xét nghiệm lâm sàng dựa trên những phát hiện này sẽ cho phép các bác sĩ kê đơn kháng sinh thích hợp hơn. Vì các loại kháng sinh không có hiệu quả chống lại các virus.

Trong tháng 5 vừa qua, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã báo cáo rằng: các bác sĩ kê đơn kháng sinh khi không cần thiết chiếm gần 30% trong những trường hợp đã được khám. Việc lạm dụng các loại kháng sinh sẽ thúc đẩy sự kháng kháng sinh lan rộng hơn.

Staphyloccus aureus (tụ cầu vàng) kháng kháng sinh Methicillin bị tiêu diệt bởi bạch cầu trung tính (neutrophil). Nguồn: NIH (National Institutes of Health).

Nói về vấn đề này, các nhà khoa học tại Đại học Stanford đã quan sát hơn 1000 mẫu máu của các bệnh nhân để nhận diện các tín hiệu hoạt hóa gene liên quan đến một trong hai loại nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc do virus. Bài viết “Do You Really Need Antibiotics? This Test Can Tell" (Có phải bạn thực sự cần kháng sinh? Xét nghiệm này có thể trả lời) công bố vào ngày 6/7/2016 trên tạp chí Time cho biết các nhà khoa học tại Đại học Stanford và Trung tâm Y tế Bệnh viện Nhi Cincinnati đã báo cáo một xét nghiệm máu có thể phân biệt giữa nhiễm trùng do vi khuẩn và do virus.

Xét nghiệm này có thể quan sát các protein được tạo ra bởi 7 gene mục tiêu. Khi có sự hiện diện của vi khuẩn, thì 4 gene HK3, TNIP1, GPAA1 và CTSB trong 7 gene mục tiêu hoạt động mạnh hơn, còn trong trường hợp nhiễm trùng do virus thì 3 gen IFI27, JUP và LAX1 trong số 7 gene lại tạo ra nhiều protein hơn. Bằng cách đo lường các protein này, xét nghiệm sẽ cho biết một cách chắc chắc và đáng tin cậy việc nhiễm trùng là do vi khuẩn hay virus. Các nhà nghiên cứu nhận thấy họ có thể phân biệt hai loại nhiễm trùng thông qua phân tích sự biểu hiện một loạt của 7 gene. Đồng tác giả nghiên cứu, Tim Sweeney đã nói trên tạp chí Time rằng “khá là sốc với độ chính xác vượt trội của 7 gene mục tiêu này”. Nhóm nghiên cứu, sau đó sẽ phân tích 7 gene này trên 96 mẫu máu được thu nhận từ các trẻ em bị nhiễm trùng huyết để xác định độ chính xác của xét nghiệm. 

Ví dụ: nếu tỷ lệ nhiễm khuẩn chiếm 15% trong một cộng đồng và 100 bệnh nhân được xét nghiệm. Nếu tất cả họ đều có xét nghiệm âm tính, và các xét nghiệm gần như hoàn toàn chính xác thì 98 bệnh nhân sẽ thực sự không bị nhiễm khuẩn, theo phân tích của nhóm nghiên cứu.

“Nhiều người đã nói với chúng tôi rằng cần một xét nghiệm như thế này và chúng tôi hy vọng xét nghiệm này hoặc một xét nghiệm tương tự như vậy sẽ giúp giảm việc lạm dụng kháng sinh một cách điên rồ - vấn đề đang đe dọa không chỉ đối với Y học, mà còn với toàn bộ xã hội chúng ta”, Sweeney phát biểu trên tạp chí Time.

“Xét nghiệm này đặc biệt có ích trong suốt giai đoạn đầu của sự nhiễm trùng - trước khi nhiễm trùng huyết đe dọa đến sự sống - khi các kháng sinh có thể tránh được một cách an toàn”, Sweeney và Khatri cho biết.

Tài liệu tham khảo:

1. Alison F. Takemura, “A Blood Test To Determine When Antibiotics Are Warranted”, The Scientist, July 7, 2016.

2. Timothy E. Sweeney, Hector R. Wong, Purvesh Khatri, “Robust classification of bacterial and viral infections via integrated hostgene expression diagnostics”, Science Translational Medicine, 8(346), pp. 346ra91, July 6, 2016, DOI: 10.1126/scitranslmed.aaf7165.

3. Alice Park, “Do You Really Need Antibiotics? This Test Can Tell”, Time, July 6, 2016.
 

Lược dịch và tổng hợp Nguyễn Thị Hương