Cờ cá ngựa

Cờ cá ngựa hay còn gọi là Cờ đua ngựa là một trò chơi giải trí. Trò chơi này có thể từ hai đến bốn người chơi, diễn ra trên một bàn cờ hình vuông.

Giới thiệu bộ cờ

Bàn chơi cờ cá ngựa

Một bộ cờ cá ngựa bao gồm:

• Một bàn cờ hình vuông chia làm bốn phần mỗi phần một màu (xanh dương, vàng, đỏ và xanh lá cây).
• Bốn viên xúc xắc.
• 16 quân cờ chia ra bốn màu giống như màu của bàn cờ, mỗi màu bốn quân. Vì gọi là Cờ cá ngựa nên các quân cờ đều làm hình con ngựa giống như quân mã trong cờ vua.
• Bốn cốc lắc xúc xắc (nếu có).

Nguyên tắc chơi

Là di chuyển quân cờ của mình đủ một vòng (ngược chiều kim đồng hồ) quanh bàn cờ để về đến đích (tức về chuồng). Khả năng di chuyển nhanh hay chậm đều phụ thuộc vào lượt tung xúc xắc của mình. Người nào có đủ bốn quân cờ về đến đích đầu tiên và đã xếp đúng vào các ô số 6, 5, 4 và 3 trong chuồng là người chiến thắng. Những người còn lại có thể chơi tiếp để tranh vị trí hai và ba, cuối cùng.

Cách chơi

Mỗi người sẽ có bốn quân cờ cùng màu (áp dụng cả trường hợp người chơi không đủ bốn người) và chọn phần ô vuông cùng màu với quân cờ của mình làm nơi bắt đầu đi. Tất cả thống nhất để chọn ra một người gieo xúc xắc trước, người tiếp theo là người ngồi ngay cạnh người đó (có thể bên trái hoặc phải nhưng lượt đi này cố định suốt cuộc chơi).

• Tung xúc xắc: đến lượt ai thì người đó tung. Xúc xắc được tung vào một cái khay hoặc cái chén (bát) có độ nảy hoặc lắc xúc xắc trong cốc đi kèm. Tuy nhiên, không được làm rơi xúc xắc ra ngoài vật đựng đó, nếu ra ngoài, lập tức mất lượt và kết quả việc gieo xúc xắc không được công nhận (người chơi thường gọi việc này là "thúi"). Ai tung được kết quả là "nhất" (một) và "lục" (sáu), cặp nhất (một), cặp nhị (hai), cặp tam (ba), cặp tứ (bốn), cặp ngũ (năm), cặp lục (sáu) thì được đi thêm lượt nữa cho đến khi ngoài kết quả trên.
• Ra quân: là quyền đưa ra một quân cờ để tham gia di chuyển trên bàn cờ (khi trên bàn cờ chưa có một quân cờ nào của mình). Để có được quyền này thì kết quả của việc tung xúc xắc phải là "nhất" hoặc "lục" mới được ra một quân và quân này phải đứng ngay vị trí bắt đầu.
• Di chuyển: một khi trên bàn cờ đã có ít nhất một quân cờ của mình được tham gia di chuyển thì ta có thể căn cứ vào kết quả của việc tung xúc xắc để di chuyển nó. Kết quả bao nhiêu thì đó là số bước phải di chuyển (không di chuyển nhiều hay ít hơn kết quả). Trong khi di chuyển có một số tình huống xảy ra:

• Bị cản: một quân cờ bị cản tức là có một quân cờ khác (của mình hoặc của đối phương) đứng trước nó mà khoảng cách bước đi giữa hai quân nhỏ hơn kết quả việc tung xúc xắc của mình. Trường hợp này không được vượt qua mặt quân cờ đứng trước hoặc di chuyển ngược lại mà phải chọn quân khác để đi. Nếu không có quân nào có thể di chuyển hợp lệ thì xem như mất lượt (bị tịt).
• Đá: tức là làm cho quân cờ đối phương (đứng trước quân cờ mình) bị mất quyền tham gia di chuyển trên bàn cờ. Chỉ xảy ra khi khoảng cách giữa hai quân đúng bằng kết quả lượt tung xúc xắc của mình, khi ấy, quân mình đến thế chỗ cho quân đối phương (không áp dụng để đá quân cờ của mình). Người chơi bắt buộc phải đá và không thể để đi con khác. Trường hợp quân mình đứng ngay sát quân đối phương gọi là sát nút.
• Về cửa chuồng: Khi quân cờ của mình di chuyển được một vòng (chỉ một vòng mà thôi) quanh bàn cờ thì về đến cửa chuồng. Về đến cửa chuồng vẫn có thể bị đối phương đá. Chỉ khi lên chuồng thì mới có thể loại trừ được điều này.

• Vào chuồng: Khi quân của mình đang đứng trước cửa chuồng và đang trên lượt đi của mình, người chơi có thể chọn lựa:

• Vào chuồng theo kết quả của việc tung xúc xắc. Lúc này, ta phải xếp quân tiến từng ô một kế tiếp ô ta đã đưa quân vào (ví dụ: vào ô số 2 nếu kết quả tung là "hai", sau đó phải tiến đến ô số 3 rồi đến số 4, 5, 6) mà không quên di chuyển các quân còn lại để tiếp tục về chuồng.
• Thầu mạ: người nào đổ ngựa lên thẳng chuồng thứ 6 đầu tiên được gọi là thầu mạ, phần thưởng tùy theo giao kèo sẽ được x2 hoặc x3.
• Sập hầm: bất kỳ ngựa nào khi về đến chuồng mà lọt vào chuồng thứ 1 thì bị gọi là sập hầm, phải chung phạt cho cả làng tùy theo giao kèo.
• Bỏ qua đi quân cờ khác. Việc bỏ qua để đi quân cờ khác là việc mạo hiểm nhưng nó là một chiến thuật, bởi vì chờ đến khi lượt tung xúc xắc của mình có kết quả cao ví dụ như "sáu" chẳng hạn, ta được quyền đi thẳng đến ô số 6 trong chuồng mà không phải trải qua việc xếp quân.

• Phân thắng bại: Ai có đủ bốn quân cờ đã vào chuồng và xếp vào đúng bốn ô đầu là 6, 5, 4 và 3 đầu tiên là người chiến thắng.

• Luật buộc phải đi (ưu tiên): Một người A khi đổ xúc xắc ví dụ như ngũ tam, ngựa số 1 của A vừa đủ kết quả tung xúc xắc là 8 để lên Thầu mạ, tuy nhiên ngựa số 2 của A lại trùng chân có thể đá cước 8 của ngựa bên B nên A buộc phải đi ngựa số 2 để đá ngựa bên B mà không thể dành quyền lên Thầu mạ ngay được. Tương tự ngựa số 3 của A vừa đủ kết quả tung xúc xắc là cặp ngũ để lên chuồng số 5 nhưng phía trước cửa chuồng ra ngựa của A lại có ngựa khác của bên B hay C đứng mà không có ngựa nào của bên A phía sau thì buộc A phải ra quân mà không được lên lên chuồng thứ 5 (trừ trường hợp bên A đã ra hết 4 ngựa).

• Ưu tiên hàng đầu là buộc đá quân, tiếp theo là buộc ra quân và sau cùng mới là tự quyết định.