Giải bài tập SGK GDCD 9 bài 2: Tự chủ

Hãy tự nhận xét xem bản thân em đã có tính tự chủ chưa. (Trước những khó khăn, xích mích, xung đột, em có giữ được bình tĩnh và thái độ ôn hoà, lễ độ khòng? Khi bị kẻ xấu rủ rê, lôi kéo, em có theo họ không? v.v). Hãy nêu một số tình huống đòi hỏi tính tự chủ mà em có thể gặp (ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng) và dự kiến cách ứng xử phù hợp?

Câu 1: Gợi ý câu hỏi tình huống

a) Bà Tâm đã làm gì trước nỗi bất hạnh to lớn của gia đình?

Trả lời

Trước nỗi bất hạnh to lớn của gia đình, bà Tâm đã:

• Nén chặt nỗi đau để chăm sóc con;
• Gần gũi thương yêu con;
• Tích cực giúp đỡ những người bị nhiễm HIV/AIDS;
• Vận động gia đình những người nhiễm HIV/AIDS không xa lánh họ.

b) Theo em, bà Tâm là người như thế nào?

Trả lời

Bà Tâm người có đúị tính tự chủ, không bi quan chán nản, có ý chí nghị lực vượt qua khị khăn, chính bà là chỗ dựa để con trai vượt qua bệnh tật và tiếp tục sống.

c) N đã từ một học sinh ngoan đi đến chỗ nghiện ngập và trộm cắp như thế nào? Vì sao như vậy?

Trả lời

Từ một học sinh ngoan, N trở thành kẻ nghiện ngập và trộm cắp:

• N bị bạn bè xấu rủ rê tập hút thuốc lá, uống bia, đua xe.
• Trốn học liên miên, thi trượt tốt nghiệp lớp 9.
• Đang buồn bạn bè rủ hút cần sa.. N bị nghiện.
• Để có tiền chích hút, N tham gia trộm cắp và bị bắt.

Vì, N không làm chủ được hành vi của mình, gây hậu quả xấu cho bản thân, gia đình và xã hội.

d) Theo em, tính tự chủ được thể hiện như thế nào?

Trả lời

• Trước mọi sự việc, người có tính tự chủ thường tỏ ra bình tính không nóng nảy, vội vàng;
• Khi gặp khó khăn không sợ hãi hoặc chán nản;
• Trong cư xử với mọi người thường tỏ ra ôn tồn, mềm mỏng, lịch sự

đ) Vì sao con người cần phải biết tự chủ?

Trả lời

• Tính tự chủ rất cần thiết vì trong cuộc sống, con người luôn luôn gặp những tình huống đòi hỏi phải có sự ứng xử đúng đắn, phù hợp.
• Tính tự chủ giúp con người tránh được những sai lầm không đúng, sáng suốt lựa chọn cách thức thực hiện mục đích cuộc sống của mình.
• Trong xã hội, nếu mọi người đều biết tự chủ, biết xử sự như những người có văn hoá thì xã hội sẽ tốt đẹp hơn.

Câu 2:

1) Em đồng ý với những ý kiến nào sau đây? Vì sao?

a) Người tự chủ biết tự kiểm chế những ham muốn của bản thân

b) Không nên nóng nảy, vội vàng trong hành động

c) Người tự chủ luôn hành động theo ý mình

d) Cần biết điều chỉnh thái độ, hành vi của mình trong các tình huống khác nhau

đ) Người có tính tự chủ không cần quan tâm đến hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp

e) Cần giữ thái độ ôn hoà, từ tốn trong giao tiếp với người khác.

Trả lời

Em đồng tình với những ý kiến: (a), (b), (d) (e).

Bởi vì: Những biểu hiện đó là những biểu hiện của người có tính tự chủ, thể hiện sự quan tâm, suy nghĩ chín chắn.

Em không đồng tình với ý kiến (c) và (đ), vì người có tính tự chủ là người biết điều chỉnh suy nghĩ, hành động của mình cho phù hợp với những tình huống, hoàn cảnh khác nhau, không hành động một cách mù quáng theo ý thích cá nhân của mình. Nếu ý thích đó là không đúng, không hợp với điều kiện, hoàn cảnh hay chuẩn mực xã hội.

2) Em hãy kể lại một câu chuyện về một người biết tự chủ?

Trả lời

Em có thể kể về một bạn học sinh trong lớp em, bạn lớp trưởng hoặc bạn ngồi cạnh em, hay có thể kể về người bạn hàng xóm biết tự chủ.

3) Chủ nhật, Hằng được mẹ cho đi chơi phố. Qua các cửa hiệu có nhiều quần áo mới đúng mốt, bộ nào Hằng cũng thích. Em đòi mẹ mua hết bộ này đến bộ khác làm mẹ rất bực mình. Buổi đi chơi phố mất vui.

Em hãy nhận xét việc làm của Hằng. Em sẽ khuyên Hằng như thế nào?

Trả lời

• Việc làm của Hằng biểu hiện của một người không có tính tự chủ, đúng ra Hằng chỉ nên chọn một bộ, đằng này bộ nào Hằng cũng thích, hành vi của Hằng đã làm mẹ bực mình.
• Em sẽ khuyên Hằng: Bạn làm như vậy là không nên, vì mẹ không thể chiều theo ý thích của Hằng để mua hết những bộ nào Hằng thích được. Làm như vậy chứng tỏ Hằng không suy nghĩ chín chắn, hành vi của Hằng là sai, bạn cần phải biết rút kinh nghiệm.

4) Hãy tự nhận xét xem bản thân em đã có tính tự chủ chưa. (Trước những khó khăn, xích mích, xung đột, em có giữ được bình tĩnh và thái độ ôn hoà, lễ độ khòng? Khi bị kẻ xấu rủ rê, lôi kéo, em có theo họ không? v.v). Hãy nêu một số tình huống đòi hỏi tính tự chủ mà em có thể gặp (ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng) và dự kiến cách ứng xử phù hợp?

Trả lời

Tự nhận xét:

• Bản thân em là người có tính tự chủ.
• Khi bị kẻ xấu rủ rê, lôi kéo, em không theo họ mà luôn giữ vững lập trường của mình, chăm lo học hành và tham gia các hoạt động xã hội.

Một số tình huống đòi hỏi em có tính tự chủ:

• Bố mẹ đi vắng, em ở nhà một mình, trông em bé;
• Giờ kiểm tra Toán bài khó quá không làm được, bạn bên cạnh cho chép bài nhưng em từ chối;
• Bạn rủ em bỏ tiết, trôn học để đi chơi điện tử, em đã kiên quyết từ chối và khuyên bạn không nên làm như thế;
• Chủ nhật cùng các bạn đi xem phim, phải xếp hàng mua vé nhưng có người khác chen ngang, em ôn tồn yêu cầu người đố không nên làm thế, phải thể hiện nếp sống văn minh của người có văn hoá.