Giải bài tập SGK Giáo dục công dân 10 bài 4: Nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng

Thế nào là mâu thuẫn? Thế nào là mặt đối lập? Những mặt đối lập có quan hệ với nhau như thế nào mới tạo thành mâu thuẫn? Cho ví dụ?

Bài 1 trang 28 GDCD 10: Thế nào là mâu thuẫn? Thế nào là mặt đối lập? Những mặt đối lập có quan hệ với nhau như thế nào mới tạo thành mâu thuẫn? Cho ví dụ?

Trả lời:

- Theo triết học Mác – Lê-nin, mâu thuẫn là sự tác động, ràng buộc; vừa thống nhất, vừa đấu tranh lẫn nhau giữa hai mặt đối lập.

- Mặt đối lập là những mặt có tính chất, đặc điểm, thuộc tính có khuynh hướng biến đổi trái ngược nhau.

- Trong mâu thuẫn, hai mặt đối lập liên hệ gắn bó với nhau, làm tiền đề tồn tại cho nhau, đồng thời chúng cũng luôn tác động, bài trừ nhau. Đó là sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập.

Ví dụ:

+ Mọi sự vật đều có quá trình đồng hóa và dị hóa.

+ Trong mỗi con người luôn có hai mặt tốt và xấu.

+ Trong hoạt động kinh tế có sản xuất và tiêu dùng.

Bài 2 trang 28 GDCD 10: Thế nào là “thống nhất” giữa các mặt đối lập? Cho ví dụ?

Trả lời:

- Trong mỗi mâu thuẫn, hai mặt đối lập nương tựa lẫn nhau, không tách rời nhau, liên hệ gắn bó, mặt này lấy mặt kia làm tiền đề để tồn tại. Triết học gọi đó là sự thống nhất giữa các mặt đối lập.

- Ví dụ: Trong hoạt động kinh tế, mặt sản xuất và tiêu dùng phát triển theo những chiều hướng trái ngược nhau nhưng nếu không có sản xuất thì không có sản phẩm để tiêu dùng; ngược lại, nếu không có tiêu dùng thì sản xuất mất lí do để tồn tại.

Bài 3 trang 28 GDCD 10: Thế nào là “đấu tranh” giữa các mặt đối lập? Cho ví dụ?

Trả lời:

- Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là sự tác động theo xu hướng bài trừ, phủ định nhau giữa chúng.

- Ví dụ: Trong mội xã hội có đối kháng giai cấp luôn có giai cấp thống trị và giai cấp bị trị. Hai giai cấp này là hai mặt đối lập và luôn đấu tranh với nhau để giành quyền lợi về mình.

Bài 4 trang 28 GDCD 10: Em hãy nêu một vài kết luận của bản thân qua việc nghiên cứu sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập của mâu thuẫn.

Trả lời:

- Trong cuộc sống cần biết phát hiện, phân tích những mâu thuẫn, các mặt đối lập để từ đó giải quyết mâu thuẫn, không nên đồng nhất hoặc tuyệt đối hóa một mặt, một vấn đề.

- Phải biết phân biệt đúng/ sai, cái tiến bộ, cái lạc hậu để nâng cao nhận thức, năng lực khoa học, phát triển nhân cách.

- Biện pháp thường xuyên để giải quyết mâu thuẫn trong cuộc sống tập thể là phải tiến hành phê bình và tự phê bình, tìm ra các hình thức giải quyết mâu thuẫn linh hoạt, dám đấu tranh chống lại cái lạc hậu, tiêu cực.

Bài 5 trang 29 GDCD 10: Hãy lựa chọn phương án trả lời đúng nhất trong các phương án sau đây

Bàn về sự phát triển, V.I. Lê-nin viết: “Sự phát triển là một cuộc “đấu tranh” giữa các mặt đối lập”. Câu đó V.I. Lê-nin bàn về:

a. Hình thức của sự phát triển.

b. Nội dung của sự phát triển.

c. Điều kiện của sự phát triển.

d. Nguyên nhân của sự phát triển.

Trả lời:

Chọn đáp án d. Nguyên nhân của sự phát triển.