Thạc sĩ Đinh Thu Hồng, giáo viên tiểu học học khu Gwinnett, bang Georgia, Mỹ, chia sẻ cách cô và đồng nghiệp ở Mỹ tạo mối quan hệ với phụ huynh:
Một trong những khía cạnh khó và nhạy cảm của nghề giáo là xử lý các mối quan hệ, giao tiếp giữa người với người, đặc biệt là giữa phụ huynh và giáo viên. Nếu xử lý không khéo, thầy cô sẽ bị phụ huynh phản đối, không hợp tác. Ngược lại, mối quan hệ giữa phụ huynh và giáo viên tốt đẹp sẽ dẫn đến nhiều điều tốt đẹp, trong đó quan trọng nhất là cùng một bên "chiến tuyến", cùng quan điểm và cách tiếp cận trong việc giáo dục, giúp trẻ thành công.
Tất nhiên trong quá trình một năm học không thể tránh những hiểu lầm, sự cố khiến mối quan hệ phụ huynh - giáo viên căng thẳng. Khi xảy ra, thầy cô cần đặt mình trong vai trò của ông bố bà mẹ, nhìn nhận sự việc khách quan hơn và tuân theo quy tắc ứng xử chuyên nghiệp của trường, học khu. Thầy cô cần lắng nghe con tim mình vì chỉ yêu thương mới hóa giải được căng thẳng, đối đầu.
Tôi may mắn trong suốt 6-7 năm dạy học chỉ 2-3 lần phải làm việc với vài phụ huynh khó tính, bất hợp tác. Còn lại phụ huynh của học sinh lớp tôi đáng yêu vô cùng, năng nổ nhiệt tình, luôn hợp tác với cô trong mọi chuyện, từ đọc sách cho con theo cách cô chỉ, giúp con tại nhà theo nguồn tài liệu cô đưa, đến thu xếp thời gian ở chỗ làm để gặp gỡ cô, giúp cô trang trí bản tin hay mua đồ cho lớp.
Một quy tắc bất thành văn tại trường học tôi từng dạy qua hay biết đến là khi mối quan hệ giữa thầy cô với phụ huynh không suôn sẻ, có sự cố thì hiệu trưởng luôn đứng về phía giáo viên, dù trường có tổ chức công đoàn đến không có.
Để tạo ra mối quan hệ tốt đẹp với phụ huynh, giáo viên cần có cách liên lạc và giao tiếp đúng. Một số cách thường thấy như sau:
Hàng ngày
Cách phổ biến nhất và tôi hay dùng nhất là qua cuốn sổ lịch (agenda book). Trong sổ này, các em có thể viết bài tập mỗi ngày được giao, cảm nhận hay suy nghĩ về ngày hôm đó như vui hay không vui, thích môn hay tiết học nào nhất, hôm nay ra chơi ngoài sân hay trong lớp, ngày học đó có gì đặc biệt... Nhiều bạn nhỏ lớp tôi hay viết bày tỏ tình cảm với cô.
Bố mẹ mỗi ngày xem sổ rồi ký tên, coi như chứng nhận rằng đã xem và biết về ngày học, bài tập của con. Bố mẹ và con cũng có thể ghi lại thời gian và tên cuốn sách con đọc tại nhà mỗi tối. Ngược lại, thầy cô giáo nếu cần nhắn bố mẹ điều gì thì viết vào đó hoặc dập ghim tờ thông báo vào trang của ngày đó.
Cô Đinh Thu Hồng đang dạy tiểu học tại Mỹ. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Phương cách phổ biến thứ hai là gửi email. Nguyên tắc là email ngắn gọn, không dài quá, chỉ đề cập đúng vấn đề cần hỏi/đáp. Điều này nhằm tránh rắc rối về sau như những gì thầy cô viết nếu dài quá lại thành không giải thích được rõ vấn đề, và có thể là bằng chứng cho những kiện tụng nếu trường hợp xấu đi.
Một cách khác để liên lạc và giao tiếp hàng ngày với phụ huynh là gọi điện thoại. Giáo viên chỉ dùng số điện thoại của trường khi cần liên lạc với phụ huynh. Và khi phụ huynh muốn liên lạc với thầy cô bằng điện thoại trong giờ học, văn phòng sẽ ghi lại tên, lời nhắn và số điện thoại của phụ huynh, rồi chuyển thông tin đó cho thầy cô.
Đại đa số trường học khuyến cáo thầy cô không cho phụ huynh số điện thoại di động của mình. Thầy cô nhắn tin bằng số cá nhân chỉ khi cần thiết như đi tham quan có phụ huynh đi cùng để phụ thầy cô quản lý lớp.
Nếu có chuyện xảy ra ở trường như học sinh bị đau (do ngã lúc giờ ra chơi hay bị bạn đánh), giáo viên gọi điện thông báo cho phụ huynh hoặc viết "incident report" đính vào cuốn sổ lịch.
Một quy tắc chung của các trường học bên này là thầy cô phải phản hồi lại cuộc gọi, tin nhắn (qua hệ thống của trường hay học khu), email của phụ huynh trong vòng 1-2 ngày.
Ngoài ra, hàng ngày, khi bố mẹ đưa con đi học hay đón con về, tranh thủ lúc trước hoặc sau giờ học, nếu muốn gặp trực tiếp thầy cô để hỏi hay nói điều gì, phải thông qua văn phòng ban giám hiệu. Văn phòng gọi báo thầy cô, thầy cô đồng ý, bố mẹ mới được đi vào lớp.
Sở dĩ có những quy tắc, quy định chi tiết và cẩn trọng như trên vì ở Mỹ rất tôn trọng luật pháp và quyền tự do cá nhân. Có những học sinh có bố mẹ ly dị hay hoàn cảnh gia đình đang trong tranh chấp quyền nuôi con, trường và thầy cô phải tuân theo phán quyết của tòa.
Hàng tuần
Giáo viên cần chuẩn bị bản tin lớp, khối nhằm cập nhật tình hình học tập, hoạt động của lớp, trường rồi sau đó in ra hoặc gửi qua email cho phụ huynh. Trong bản tin khối lớp nhỏ (như 1-3) hay có danh sách từ mới các em cần học thuộc trong tuần (spelling words), rồi ngày sinh nhật của các bạn trong lớp vào tuần đó.
Ở các khối lớp cuối cấp 1 (lớp 4, 5), thầy cô có thể không dùng sổ lịch liên lạc mỗi ngày mà chọn tờ theo dõi hành vi và bài tập theo tuần (weekly report).
Hàng quý
Một năm học chia bốn quý (quarter), mỗi quý gồm 9 tuần. Cứ giữa quý (mỗi 4 tuần rưỡi) lại có bảng điểm gọi là "interim report". Cứ hết mỗi quý (sau 9 tuần) thì có bảng điểm kèm nhận xét về hành vi, đạo đức (comments and codes of conduct). Bảng điểm này là "progress report", thường được in ra, cho vào phong bì, và yêu cầu chữ ký của bố mẹ.
Họp phụ huynh
Buổi họp phụ huynh một năm diễn ra hai lần, dịp hai tháng đầu năm học (học kỳ 1) và dịp gần cuối năm học (học kỳ 2). Việc họp là hoàn toàn riêng rẽ, phân bổ thời gian cho từng người/phụ huynh, không họp chung cả lớp.
Với những "ca khó" như có thể bị đúp, phải tham gia chương trình giáo dục đặc biệt, có hành vi vô kỷ luật, giáo viên hoàn toàn có thể trông cậy ai đó trong ban giám hiệu (hiệu trưởng, hiệu phó) ngồi cùng lúc họp với cha mẹ.
Để chuẩn bị cho dịp họp phụ huynh, thầy cô thường lên kế hoạch đăng ký, sắp xếp lịch gặp. Ở đây, thầy cô trường mình sử dụng trang Sign up Genius. Ngoài sử dụng cho mục đích đăng ký đi họp, trang này rất thuận tiện cho những hoạt động khác như đăng ký mang đồ đóng góp cho tiệc liên hoan lớp, hay đăng ký giờ đến dự hội chợ sách... tùy cách mình thiết lập nội dung và khung giờ. Trang này hoàn toàn miễn phí.
Vào buổi họp phụ huynh, mỗi người được gặp thầy cô đúng 15 phút, không gặp trực tiếp thì gọi điện thoại. Cũng vào ngày đó, học sinh sẽ được về sớm (học nửa ngày), thời gian từ trưa đến chiều muộn là để thầy cô gặp gỡ bố mẹ. Các trường trung bình dành 2-3 ngày cho dịp họp phụ huynh, tùy số lượng học sinh.
Thầy cô cũng cần chuẩn bị tinh thần, bao gồm cả thái độ, quan điểm, lý lẽ nếu cần. Điều giáo viên cần ghi nhớ là cả mình lẫn phụ huynh đều làm mọi việc vì học sinh, do đó hãy luôn cố thuyết phục phụ huynh đứng cùng phía với mình.
Giáo viên còn phải chuẩn bị thông tin chi tiết liên quan đến học sinh nhiều nhất có thể, từ bảng điểm gần nhất, bài kiểm tra đến vở, bài làm tại lớp nhằm "nói có sách, mách có chứng". Các thầy cô cũng nên bắt đầu buổi họp với phụ huynh bằng những nhận xét tích cực về đứa trẻ. Nên nhớ rằng bất cứ học sinh nào cũng có mặt tốt, không về học lực thì cũng về thái độ, hoặc tâm tính. Nhiều khi chỉ đơn giản như đi học đều, đúng giờ, hay phát biểu.
Dù giao tiếp hay liên lạc bằng cách nào thì giáo viên cũng nên nhớ vài quy tắc. Một là luôn chân thành, lịch sự, luôn cảm ơn phụ huynh đã gửi gắm con cho mình. Hai là không đợi đến khi có chuyện tiêu cực hay học sinh hư mới liên lạc với bố mẹ. Hãy tạo ấn tượng tốt, tích cực với những liên lạc bằng quan sát nhỏ hàng ngày về hành vi tốt của học sinh. Chẳng hạn, hôm nào thấy một em bớt nói chuyện hơn mọi khi thì cũng khen ngợi, động viên em đó, đồng thời báo cho bố mẹ em biết. Như thế, thầy cô gây dựng mối liên hệ tình cảm, tin tưởng không chỉ với học sinh mà cả phụ huynh.
Đinh Thu Hồng