Sự độc hại của búp bê Barbie có thể bạn chưa biết

Ra đời vào cuối những năm 1950, búp bê Barbie nhanh chóng trở nên phổ biến ở Mỹ và lan rộng toàn cầu. Nó được ví như biểu tượng văn hóa, niềm khao khát của mọi bé gái. Tuy nhiên, theo những người phản đối Barbie, cuộc sống được bao phủ bởi màu hồng và nhựa không hề tuyệt vời.

Biểu tượng văn hóa

Mattel giới thiệu búp bê Barbie đầu tiên vào năm 1959. (Ảnh: Robyn Beck).

Kể từ khi được tạo ra vào năm 1959, búp bê Barbie ngày càng trở nên phổ biến. Ban đầu, chúng là món đồ chơi dành cho các bé gái. Sau này, Barbie nổi tiếng đến mức được đưa vào các bộ phim hoạt hình, chương trình truyền hình và gần đây nhất phim chiếu rạp phiên bản người thật đóng (phát hành ngày 21/7). Hơn thế nữa, nó tác động đến cuộc sống của nhiều cô gái, thậm chí trở thành hình mẫu và phong cách sống.

Vào thời điểm lần đầu được tung ra thị trường, búp bê nữ cổ điển thường có hình dáng mảnh mai, mái tóc dài và thẳng màu vàng hoặc nâu, cùng với bộ ngực nở nang. Sự xuất hiện của Barbie gây kinh ngạc cho công chúng lúc bấy giờ.

Trước khi qua đời ở tuổi 85 vào năm 2022, Ruth Handler, mẹ đẻ của Barbie, từng chia sẻ các nhà sản xuất không ngờ công chúng chấp nhận một con búp bê có ngực dành cho trẻ em. “Tôi biết họ đã sai”, người đồng sáng lập kiêm cựu chủ tịch công ty sản xuất đồ chơi Mattel, nói.

Bà Handler đã đúng. Barbie trở thành sản phẩm ăn khách ngay tức thì, bán được gần 300.000 con trong năm đầu tiên.

“Trước Barbie, những con búp bê có sẵn vào thời điểm đó là búp bê trẻ em, bởi vì hầu hết phụ nữ lúc bấy giờ đều trở thành mẹ”, Cindy Eagan, tác giả cuốn The Story of Barbie and the Woman Who Created Her, chia sẻ với The New York Post vào năm 2018.

Tuy nhiên, thời thế thay đổi. Với Barbie, các bé gái có thể đóng vai chính trong tương lai của mình, không chỉ với tư cách những người mẹ, mà còn là những phụ nữ có sự nghiệp.

"Tôi thích ý tưởng rằng Barbie không phải là búp bê một chiều như hầu hết búp bê khác. Khi còn bé, tôi thường chạy đến các cửa hàng với hy vọng có thể chạm tay vào một con búp bê Barbie”, Chandler Bishop (24 tuổi), làm việc trong lĩnh vực quảng cáo, đồng thời là người hâm mộ cuồng nhiệt búp bê Barbie, trải lòng với The Post.

Ruth Handler, người sáng tạo ra búp bê Barbie nổi tiếng toàn cầu. (Ảnh: Matt Campbell).

Năm 2023, Harmony Healthcare IT, công ty quản lý dữ liệu về chăm sóc sức khỏe ở Mỹ, tiến hành khảo sát gần 1.000 phụ nữ thuộc những thế hệ khác nhau về trải nghiệm khi lớn lên cùng với món đồ chơi quen thuộc.

Trong đó, 53% phụ nữ Gen Z nghĩ rằng Barbie đại diện cho hình thể lý tưởng, 39% coi Barbie là hình mẫu.

“Tôi ngưỡng mộ cách Barbie nói cô ấy có thể trở thành và làm bất cứ điều gì. Cô ấy đã mở rộng tầm nhìn của tôi về cuộc sống và thúc đẩy tôi ra ngoài đó để theo đuổi ước mơ của mình. Barbie có tất cả, vậy tại sao tôi lại không thể?”, Bishop tuyên bố.

Mặt tối khó lường

Tầm ảnh hưởng của búp bê Barbie là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, nó không hề lung linh như vẻ ngoài vốn có.

Theo nghiên cứu của Harmony Healthcare IT, 82% nghĩ rằng búp bê Barbie thúc đẩy những kỳ vọng không thực tế về cơ thể đối với các bé gái và phụ nữ.

Chưa dừng lại ở đó, 69% người tham gia đánh giá Barbie có thể dẫn đến các vấn đề nguy hiểm liên quan đến hình ảnh cơ thể. Vóc dáng mảnh mai nhưng vẫn nảy nở của búp bê đánh thẳng vào sự bất an của một bộ phận phụ nữ, từ đó tạo ra gu thẩm mỹ Barbiecore (mặc trang phục như búp bê Barbie trong cuộc sống thường ngày), thiết kế nội thất màu Pepto (màu hồng giống màu thuốc điều trị tiêu hoá ở Mỹ) và đội quân “cô gái Barbie” muốn phẫu thuật thẩm mỹ cực đoan để trông giống như đồ chơi.

“Tôi chơi bóng đá cả đời và ngay cả khi ở trạng thái thể chất đỉnh cao, cơ thể tôi chưa bao giờ có được tỷ lệ như búp bê Barbie. Khi còn nhỏ, Barbie khiến tôi đặt câu hỏi liệu cơ thể mình có bình thường không”, Stephanie Rodriguez, nhà sản xuất video 26 tuổi đến từ Brooklyn (New York), nói với The Post.

Barbie là niềm mơ ước của các bé gái, đồng thời tạo ra nỗi ám ảnh về ngoại hình. (Ảnh: IG).

Không chỉ vậy, khi Mattel giới thiệu mẫu búp bê tóc vàng đình đám vào 64 năm trước, trong gần 10 năm tiếp theo, hãng chỉ sản xuất búp bê Barbie nữ và nam da trắng.

Yêu thích Barbie, Chandler Bishop không tránh khỏi bị ảnh hưởng bởi tiêu chuẩn sắc đẹp mà con búp bê tạo ra.

“Barbie là cô gái xinh đẹp, tóc vàng, mắt xanh, da trắng, siêu gầy, ngực khủng, còn tôi thì không. Là một phụ nữ Mỹ gốc Phi, điều đó khiến tôi nhận ra cô ấy là tiêu chuẩn sắc đẹp ở Mỹ, còn tôi thì không”, Bishop nói.

Đối mặt với phản ứng dữ dội về sự thiếu đa dạng, năm 1968, Mattel cho ra đời những con búp bê đại diện cho phụ nữ da màu, chẳng hạn như Christie - búp bê Barbie da đen đầu tiên. Thế nhưng, phải đến năm 1980, những con búp bê da đen(và gốc Tây Ban Nha) đầu tiên mang tên Barbie mới xuất hiện.

Mặc dù khách hàng thích thú khi thấy nhiều loại búp bê hơn, họ vẫn gặp khó khăn trong việc kết nối với thương hiệu vì sự khác biệt lớn về cơ thể của Barbie so với phụ nữ bình thường.

“Tôi không có sự liên quan nào với Barbie. Cô ấy cao, gầy, tóc vàng; còn tôi là cô bé mũm mĩm với mái tóc nâu, không phải là vận động viên và không thể làm những việc mà Barbie đã làm”, Brianna Mati, nhà trị liệu ngôn ngữ ở Orlando, Florida, Mỹ, bộc bạch.

Barbie Slumber Party mang thông điệp cổ súy nhịn ăn để giữ vóc dáng mảnh mai. (Ảnh: Mattel).

Theo nghiên cứu năm 2018, vào những năm 2000, cân nặng trung bình của phụ nữ Mỹ là hơn 77kg. Trong khi đó, búp bê Barbie có hình dáng giống con người cao 1,75m, nặng gần 50kg, với chỉ số BMI là 16,24.

Tổ chức Hợp tác về Rối loạn Ăn uống South Shore nhấn mạnh hình dáng giống con người của Barbie nằm trong “tiêu chí cân nặng cho chứng chán ăn”.

Công ty liên tục quảng bá những thói quen không lành mạnh cho khách hàng. Một ví dụ rõ nét nhất là mẫu búp bê Barbie Slumber Party năm 1965 có chiếc cân phòng tắm được đặt vĩnh viễn ở mức gần 50kg, kèm theo cuốn sách có tựa đề Làm thế nào để giảm cân, trong đó mẹo được đề xuất là “Đừng ăn”.

Thay đổi theo xu thế

Điều may mắn cho những người hâm mộ Barbie là thời gian thay đổi mọi thứ, bao gồm tư duy kinh doanh của Mattel.

Vào năm 2015, hãng đồ chơi Mỹ phát hành bộ sưu tập Barbie mới đại diện cho 3 kiểu cơ thể: đầy đặn, cao và nhỏ nhắn.

Ngày nay, trang web của Mattel giới thiệu thương hiệu đại diện cho 35 tông màu da, 97 kiểu tóc, 9 loại cơ thể và còn tiếp tục tăng thêm.

60% số người được hỏi trong cuộc khảo sát Harmony Healthcare IT cho rằng búp bê Barbie mới phản ánh tốt hơn tất cả loại cơ thể.

“Tôi thích thú với kỷ nguyên Barbie mới. Tôi đã mua cho con gái mình nhiều sản phẩm Barbie. Tôi cũng cân nhắc mua cho con bé một con búp bê có mái tóc sẫm màu hơn và đại diện cho một chủng tộc hỗn hợp”, Brianna Mati (26 tuổi) cho biết.

“Tôi thích Barbie hiện tại, đa dạng và hòa nhập hơn. Tôi nghĩ việc có búp bê đại diện là rất quan trọng, đặc biệt đối với các cô bé. Con đường Barbie đang đi chắc chắn tạo ra sự khác biệt lớn đối với lòng tự tôn của những cô bé”, Bishop nhận định.

Thích nghi với ngành công nghiệp đồ chơi luôn thay đổi, Mattel rõ ràng đã tìm ra cách để giữ Barbie luôn là biểu tượng văn hóa từ năm 1959 đến tận bây giờ.

Búp bê Barbie đa dạng về chủng tộc, kích cỡ nhận được sự ủng hộ từ khách hàng. (Ảnh: Mattel).