Tiébélé: Ngôi làng cổ được tạo nên từ phân bò, mỗi căn nhà đều là tác phẩm nghệ thuật

Người ta thường nói: "Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm". Câu nói ấy dường như đúng trong nhiều hoàn cảnh xã hội ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Tuy nhiên, ở một ngôi làng nhỏ thuộc Burkina Faso, đất nước vùng Tây Phi, nguyên lý ấy không còn đúng nữa khi mà chính bàn tay khéo léo của người phụ nữ tạo ra những ngôi nhà độc đáo đầy tính nghệ thuật, chứa đựng sự tinh tế trong từng chi tiết. Mà "độc" hơn cả, là chúng được tạo ra từ bùn, rơm và cả phân bò.

Nằm cách biên giới Ghana khoảng 20km về phía Bắc, ngôi làng Tiébélé của đất nước Tây Phi, Burkina Faso, nổi tiếng khắp thế giới bởi những căn nhà được vẽ trang trí tỉ mỉ tuyệt đẹp hay còn được gọi với cái tên địa phương là sukhala.

Những ngôi nhà sukhala nằm trong khu phức hợp - là nơi cư trú của những người đứng đầu cộng đồng. Người dân nơi đây thuộc nhóm dân tộc Kassena và đã có lịch sử khai phá, định cư tại làng này từ thế kỷ 15.

Tiébélé được biết đến với kiến trúc Gourounsi truyền thống độc đáo và những bức tường được trang trí cực kỳ công phu.

Đây là nơi ở của nhóm dân tộc Kassena.

Burkina Faso vốn là một quốc gia nằm trong danh sách những nước nghèo nhưng họ lại giàu văn hóa. Và việc trang trí các bức tường nhà là một phần quan trọng trong di sản văn hóa của họ.

Công việc trang trí tường của những ngôi nhà này thường là do phụ nữ trong làng đảm nhận. Đây là một trong những nét văn hóa truyền thống đặc sắc nhất của người Kassena.

Từng hình vẽ, từng đường nét, hoa văn truyền thống được vẽ bằng tay với màu sắc chính là đen, trắng, đỏ. Cuối cùng, nó được phủ một lớp dầu bóng tự nhiên chiết xuất từ loại cây họ đậu. Các hình vẽ đều mang những ý nghĩa riêng như cầu xin vụ mùa tươi tốt, cầu mong sinh sản, trí tuệ...

Trang trí tường của những ngôi nhà này thường là do phụ nữ trong làng đảm nhận.

Trang trí tường đã trở thành một hoạt động cộng đồng đối với phụ nữ ở làng Tiébélé nói chung và với cả cộng đồng người Kassena nói riêng tại đây. Khoảng 15 phụ nữ được phân công sẽ chia nhau trang trí tường cho những ngôi nhà được chỉ định. Hoạt động này thường diễn ra vào tháng 2 hoặc tháng 3, sau khi vụ thu hoạch kết thúc. Không chỉ nhà ở mà cả các lăng tẩm dành cho người chết cũng được trang trí lộng lẫy như vậy.

Tại khu vực trung tâm của làng Tiébélé có khoảng 450 người sinh sống. Tất cả nhà ở đây được dựng lên từ đất, cỏ khô và phân bò, mặc dù vậy, ngày nay, người ta đã bắt đầu thay thế bằng bùn, gạch và đá để ngôi nhà vững chắc hơn.

Thông thường trẻ em sẽ sống với ông bà của chúng trong những căn nhà hình bát giác.

Kiến trúc nhà ở làng Tiébélé chịu ảnh hưởng từ nhóm dân tộc lớn hơn - Gurunsi. Nhà của họ không có cửa sổ, cửa ra vào rất nhỏ và có những bức tường dày đến 30cm để bảo vệ dân làng khỏi thời tiết khắc nghiệt cũng như hạn chế sự xâm nhập của kẻ thù.

Thông thường trẻ em sẽ sống với ông bà của chúng trong những căn nhà hình bát giác. Những cặp vợ chồng sống trong ngôi nhà hình chữ nhật và những người độc thân sẽ sống trong nhà hình tròn.

Năm 2006, sau khi vị trưởng làng qua đời, người dân tại Tiébélé tuy không còn người lãnh đạo nữa nhưng họ vẫn rất cố gắng để duy trì phong tục truyền thống của làng mình.

Nhà của họ không có cửa sổ, cửa ra vào rất nhỏ.

Từ năm 2012, Tiébélé đã được Quỹ Di sản Thế giới đưa vào danh sách những di sản thế giới có khả năng bị đe dọa.

Những hoạt động tuyên truyền, giúp đỡ, cải tạo hệ thống thoát nước và bảo vệ an toàn trong khu vực đã được thực hiện.

Hoạt động du lịch tại làng cũng đang được đẩy mạnh, một mặt để có thể tạo ra nguồn kinh tế ổn định cho dân làng, mặt khác có thể truyền bá cũng như bảo tồn nền văn hóa đặc sắc của dân tộc nơi đây.