Bí ẩn về những viên đá phát sáng như lửa tại hồ Superior

Yooperlites, hay còn gọi là Glowdalites, là những loại đá phát quang được tìm thấy ở Bán đảo Thượng Michigan. Chúng là một loại đá syenite chứa nồng độ sodalite cao, một loại khoáng chất phát sáng dưới tia cực tím. Yooperlites có nhiều màu sắc khác nhau, bao gồm cam, vàng, xanh lá cây và xanh lam.

Yooperlites chỉ được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2017 bởi , một chuyên gia săn đá quý ở Michigan. Lúc đó, Rintaki đang tìm kiếm đá trên bờ hồ Superior vào ban đêm bằng đèn pin UV để soi đá, anh đã nhận thấy một số tảng đá phát sáng rực rỡ với nhiều màu sắc khác nhau.

Anh ấy chưa bao giờ nhìn thấy bất cứ thứ gì giống như chúng trước đây và quyết định gửi một số mẫu phát hiện của mình đến Đại học Công nghệ Michigan và Đại học Saskatchewan để phân tích. Họ xác nhận rằng những tảng đá này là đá syenite với các tạp chất sodalite và chúng có thể được hình thành khoảng 1,1 tỷ năm trước trong thời kỳ hoạt động của núi lửa.

Các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Công nghệ Michigan và Đại học Saskatchewan đã nghiên cứu và phân tích các viên đá nói trên để tìm cách hiểu được thành phần cấu tạo cũng như nguồn gốc xuất xứ của chúng. Trong một công trình xuất bản trên trang Mineral News, họ đã công bố rằng những viên đá đó chỉ là những viên thiểm trường thạch (syenit) có chứa sodalite. Nó chứa một số khoáng chất, chẳng hạn như fenspat microcline, Sodalite, nepheline, cancrinite và pyroxene. Tất cả đều chịu trách nhiệm mang lại cho Yooperlite ánh sáng đặc biệt khi tiếp xúc với tia cực tím.

Rintaki quyết định đặt tên cho chúng là Yooperlites, theo thuật ngữ tiếng lóng chỉ những người sống ở Upper Peninsula of Michigan (U.P.), còn được gọi là Yoopers. Anh ấy thậm chí còn đăng ký nhãn hiệu cho tên này và bắt đầu bán đá trực tuyến và tại các buổi triển lãm. Anh cũng tổ chức các chuyến tham quan và hội thảo để dạy mọi người cách tìm và xác định Yooperlites. Khám phá của anh đã gây ra rất nhiều sự quan tâm và phấn khích trong giới yêu nhạc rock và giới truyền thông.

Nhưng tại sao những tảng đá này lại phát sáng? Như đã lưu ý ở trên, đó là do chúng chứa nồng độ sodalite cao, một khoáng chất màu xanh lam thuộc nhóm silicat và thường được tìm thấy trong các loại đá lửa, như syenit và granit, hình thành từ magma nóng chảy. Yooperlites trông rất bình thường trong ánh sáng ban ngày, nhưng khi bạn chiếu tia UV vào chúng, chúng sẽ bộc lộ vẻ đẹp tiềm ẩn của chúng.

Yooperlites có thể được tìm thấy chủ yếu dọc theo bờ hồ Superior ở Michigan, đặc biệt là ở các khu vực Grand Marais, Paradise, Whitefish Point và Brimley. Chúng cũng có thể được tìm thấy trong đất liền ở một số nơi mà các trầm tích băng hà đã mang chúng đi. Theo thông tin từ Earthlymission, chúng cũng có thể được tìm thấy ở hầu hết Ngũ Hồ của Hoa Kỳ và thậm chí nằm rải rác ở nhiều nơi khác nhau trên khắp thế giới. Tuy nhiên, việc tìm kiếm chúng không phải là điều dễ dàng vì chúng hòa trộn với các loại đá, sỏi khác.

Đối với mắt thường, những viên đá này - cấu thành từ oxy, silicon, chlorine, natri, và nhôm - có màu xám xanh với các vệt trắng. Bởi vậy, nó thường được dùng trong các sản phẩm khảm, nhưng khi được đặt dưới tia cực tím bước sóng dài, sodalite sẽ sáng lên, làm đá hiện ra những đường vân đỏ - vàng trông cực kỳ ảo diệu.

Cách tốt nhất để tìm thấy Yooperlites là sử dụng đèn pin UV có bước sóng 365 nanomet (nm), đây là tần số tối ưu để đạt được huỳnh quang sodalite. Bạn cũng cần tìm kiếm vào ban đêm hoặc trong điều kiện tối, vì ánh sáng ban ngày sẽ làm mất đi ánh sáng của chúng. Bạn nên đeo kính bảo hộ và găng tay khi xử lý các nguồn tia UV, vì chúng có thể gây hại cho mắt và da của bạn.

Khi bạn phát hiện ra một tảng đá phát sáng, bạn có thể nhặt nó lên và kiểm tra kỹ hơn. Bạn cũng có thể sử dụng kính lúp hoặc kính lúp để xem chi tiết của tinh thể sodalite. Bạn có thể ngạc nhiên bởi sự đa dạng về màu sắc và hoa văn mà Yooperlites hiển thị dưới tia UV.

Yooperlites được hình thành thông qua sự kết hợp của các vụ phun trào núi lửa và chuyển động băng hà. Chúng hình thành khoảng một tỷ năm trước khi một thời kỳ địa chất dữ dội ngoạn mục chứng kiến Bắc Mỹ cố gắng xé mình ra làm hai. Khe nứt giữa lục địa hình thành, tạo ra những vụ phun trào núi lửa không thể tưởng tượng được và 360.000 dặm khối dung nham - một vụ phun trào đã tạo ra một đại dương dung nham sâu hơn 1.700 feet. Bất chấp hoạt động này, vết nứt cuối cùng đã không thể chia cắt Bắc Mỹ, phần lớn nằm bên dưới hồ Superior ngày nay. Kỷ băng hà cuối cùng cách đây khoảng 10.000 năm đã quét những viên đá phát sáng này về phía nam, để lại những khối Yooperlite mà chúng ta tìm thấy ngày nay.

Tuy nhiên, hãy cẩn thận vì việc thu thập đá trong công viên quốc gia hoặc bờ hồ quốc gia bị pháp luật nghiêm cấm. Bạn cũng không thể thu thập và giữ Yooperlites từ đất tư nhân mà không có sự cho phép của chủ đất. Điều tương tự cũng xảy ra đối với các di tích lịch sử như công viên hoặc khu vực được chỉ định bảo tồn.