Năm 2021, cả nước có hơn 1.021.340 thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT, số vừa xét tốt nghiệp, vừa xét tuyển đại học gần 759.000. Kỳ thi đợt 1 diễn ra trong hai ngày 7-8/7 với gần 981.000 thí sinh. Hơn 26.000 em bị ảnh hưởng bởi Covid-19 hoặc không thể hoàn thành kỳ thi đợt 1 vì lý do khác (trừ trường hợp gian lận) sẽ thi đợt 2 vào ngày 6-7/8.
Lứa học sinh tốt nghiệp năm nay chịu thiệt thòi khi trải qua năm thứ hai liên tiếp phải học online do ảnh hưởng của Covid-19. Bộ Giáo dục và Đào tạo phải tính toán độ khó của đề thi sao cho phù hợp với thực tế học tập của học sinh, đồng thời vẫn đảm bảo độ phân hóa để các trường đại học có thể xét tuyển. Việc này góp phần tạo ra một bức tranh điểm thi rất khác các năm trước.
Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2021 đợt 1. Ảnh: Giang Huy
Điểm Tiếng Anh tăng mạnh, tạo ra phổ điểm khác thường
Năm ngoái, tiếng Anh là môn duy nhất có điểm trung bình dưới 5 (4,58), nhưng đã tăng lên thành 5,84 trong năm nay, thậm chí vượt điểm trung bình môn Sinh học. Điểm tiếng Anh cao không gây bất ngờ, do đề thi bám sát đề tham khảo và có phần "dễ thở" hơn mọi năm.
Việc tăng điểm trung bình rất mạnh (1,26 điểm) đã khiến phổ điểm tiếng Anh trở nên kỳ lạ, khác biệt hoàn toàn so với các năm trước. Nếu như hình dạng phổ biến của phổ điểm là một đỉnh và thoải dần về hai bên, năm nay phổ điểm tiếng Anh lại có hai đỉnh 4-5 và 8-9 điểm. Độ võng giữa ở hai đỉnh này cũng không sâu, nghĩa là số lượng thí sinh đạt điểm trung bình khá và khá tương đối nhiều.
Phố điểm môn Tiếng Anh thi tốt nghiệp THPT 2021 và 2020 (kéo để xem ảnh).
Theo phân tích của nhóm giáo viên tổ Ngoại ngữ, Hệ thống giáo dục Học Mãi, đỉnh lệch bên trái là đại diện cho số đông, còn bên phải là cho những thí sinh có sự đầu tư tiếng Anh nhiều hơn mà chủ yếu là khu vực thành thị. Điều này cho thấy sự chênh lệch chất lượng dạy và học tiếng Anh giữa vùng thành thị có điều kiện và miền núi, vùng khó khăn.
Lịch sử xuống dưới trung bình, có nhiều điểm liệt nhất
Trong khi điểm trung bình tiếng Anh tăng mạnh, các môn khác tăng nhẹ 0,07-0,23, Lịch sử quay trở lại mức dưới trung bình 4,97 sau một năm vượt điểm 5. Là môn duy nhất có điểm trung bình dưới 5, Lịch sử có số điểm liệt (từ 1 trở xuống) cao nhất - 540, chiếm 42,18% trong tổng số 1.280 bài bị điểm liệt.
Với hình thức trắc nghiệm, nhiều câu trong đề thi Lịch sử được đánh giá "cho điểm", "tránh liệt" nhưng nhiều thí sinh vẫn không qua 1 điểm. Việc điểm Lịch sử thấp không bất thường. Sở dĩ trước nay, học sinh Việt Nam thường không chú trọng môn này, cho rằng cách dạy Lịch sử nặng lý thuyết, không hấp dẫn nên không học.
Phổ điểm môn Lịch sử thi tốt nghiệp THPT 2021.
Ngoài ra, Ngữ văn, môn tự luận duy nhất, cũng có 172 bài thi bị điểm liệt, cao thứ hai trong tổng 9 môn thi. Con số này khiến nhiều người bất ngờ bởi trong đáp án và thang điểm chấm Ngữ văn, để giải quyết hai câu hỏi đầu tiên, thí sinh chỉ cần viết lại phần văn bản có chứa từ khóa là đã lấy trọn 1,5 điểm.
Nhiều giáo viên lý giải thí sinh bị điểm liệt Ngữ văn do rất thiết hụt kỹ năng và kiến thức tối thiểu, hoặc không chịu làm bài.
Các tỉnh đồng bằng sông Hồng là điểm sáng, miền núi phía Bắc bét bảng
Các tỉnh, thành như Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình, Vĩnh Phúc, tiếp tục duy trì phong độ khi góp mặt 6-7 lần trong tổng số 9 bảng xếp hạng top 10 địa phương có điểm trung bình từng môn cao nhất cả nước.
Nếu xét điểm trung bình chung, Nam Định đứng thứ hai toàn quốc - 6,99 sau hai năm liền đầu bảng. Ninh Bình hạng ba với 6,9 điểm, Vĩnh Phúc hạng năm 6,86, ngay sau đó là Hà Nam 6,8. Các tỉnh này vẫn luôn được coi là điểm sáng với truyền thống hiếu học trong nhiều năm.
Những năm gần đây chứng kiến sự vươn lên mạnh mẽ của Bình Dương, An Giang, hai đại diện phía Nam. Năm nay, Bình Dương có điểm trung bình dẫn đầu cả nước với 7,06, là tỉnh duy nhất vượt ngưỡng 7. Thành tích học tập của Bình Dương có phần tương đồng với sự phát triển kinh tế xã hội khi thu nhập bình quân đầu người của tỉnh này liên tục tăng, dẫn đầu cả nước vào năm 2020.
Với An Giang, tỉnh này có thế mạnh về các môn xã hội khi thường xuất hiện trong bảng xếp hạng địa phương đạt điểm Văn, Sử, Địa, Giáo dục công dân cao nhất. Đây là tỉnh có dân số đông nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long, văn hóa đa dạng với nhiều dân tộc và tôn giáo.
Trong khi đó, Hà Giang tiếp tục đứng chót với 5,64 điểm trung bình, dù mức này đã cải thiện so với 5,06 của năm ngoái. Xếp trên Hà Giang là Hòa Bình 5,92, Cao Bằng 5,95. Hai tỉnh này là cái tên quen thuộc trong top 5 vị trí từ dưới lên.
Xét từng môn, các tỉnh miền núi phía Bắc thường xuyên xuất hiện trong top thấp điểm nhất cả nước. Thậm chí, với môn Toán, 9/10 địa phương có thành tích bết bát nhất đều ở khu vực này. Thực trạng này đã xuất hiện trong nhiều năm qua, cho thấy dù có nỗ lực, khoảng cách vùng miền, chênh lệch trình độ văn hóa vẫn còn rất lớn giữa các khu vực có điều kiện sống, phát triển khác nhau.
Số điểm 10 cao nhất 7 năm qua, tập trung ở các đô thị lớn
Năm 2020 được đánh giá có số điểm 10 thi tốt nghiệp THPT cao nhất trong 6 năm với 5.812 điểm ở 9 môn. Kỷ lục này đã bị xô đổ, khi năm 2021 có tới hơn 24.000 điểm 10. Việc này phản ánh rõ đề thi năm nay, đặc biệt ở hai môn Giáo dục công dân và Tiếng Anh, dễ hơn nhiều so với các năm trước.
Giáo dục công dân có nhiều điểm tuyệt đối nhất - 18.680, vượt xa số điểm 4.163 của năm ngoái. Tuy vậy, việc số điểm 10 Giáo dục công dân tăng mạnh không ảnh hưởng nhiều đến kết quả tuyển sinh đại học bởi rất ít trường xét tuyển tổ hợp chứa môn này.
Nếu xét tỷ lệ, số điểm 10 của Giáo dục công dân trong hai năm 2020 và 2021 chênh nhau 4,5 lần, không phải môn gây bất ngờ nhất. Thay vào đó, tiếng Anh lập kỷ lục với 4.345 điểm 10, gấp 19,3 lần mức 225 của năm ngoái. Đồng thời, việc nhiều điểm 10 tiếng Anh khiến tổng điểm của những tổ hợp có chứa môn này tăng lên so với các năm trước, gây ra biến động điểm chuẩn.
Số điểm 10 ở các môn tự nhiên phân hóa thành hai xu hướng. Sinh học có số điểm 10 tăng, từ 121 (năm 2020) lên 582 (năm 2021), chênh nhau 4,8 lần; Vật lý tăng nhẹ, từ 10 lên 14. Toán và Hóa có số bài thi điểm tuyệt đối giảm, lần lượt từ 273 xuống 52 và 399 xuống 149. Nhìn vào việc số điểm 10 biến động không quá lớn, nhiều chuyên gia đánh giá các môn tự nhiên có sự phân hóa tốt hơn, dẫn đến điểm chuẩn đại học ở những tổ hợp này sẽ không biến động nhiều.
Xét điểm 10 ở địa phương, hai thành phố lớn chiếm giữ vị trí cao nhất. Thủ đô Hà Nội có số lượng điểm 10 áp đảo - 2.286, kế đó là TP HCM 1.288. Điều này phần nào cho thấy với điều kiện phát triển, học sinh ở các đô thị được tiếp cận chất lượng giáo dục Ngoại ngữ tốt hơn.
Xếp sau hai thành phố này là Thanh Hóa (1.288 điểm 10), Hải Phòng (1.145), Nam Định (956), Phú Thọ (948), Nghệ An (761). Các tỉnh, thành này vốn có truyền thống hiếu học, có nhiều học sinh, sinh viên tiêu biểu.
Điểm trung bình tổ hợp A01 cao nhất
Năm nay, vì điểm tiếng Anh tăng mạnh, những tổ hợp xét tuyển có tiếng Anh cũng đạt nhiều mức điểm cao. A01 (Toán, Lý, Tiếng Anh) có điểm trung bình cao nhất - 21,07. Phổ điểm của tổ hợp A01 có đỉnh trong khoảng 21-24 điểm, trong đó hơn 35.550 thí sinh đạt 22 điểm. Việc này có thể khiến điểm chuẩn của các ngành xét tuyển hai tổ hợp này cũng tăng theo.
Tổ hợp A00 (Toán, Lý, Hóa) tuy không còn giữ mức điểm trung bình cao nhất, nhưng có được sự ổn định qua các năm, xoay quanh mức 21 điểm. Đỉnh của phổ điểm khối A00 là 23 với hơn 45.600 thí sinh đạt mức này.
Ba tổ hợp còn lại B00 (Toán, Hóa, Sinh), C00 (Văn, Sử, Địa) và D01 (Toán, Văn, Tiếng Anh) đều không đạt điểm trung bình trên 20, lần lượt là 19,98, 18,32 và 19,26. Trừ D01 tăng 1,15 điểm, hai khối còn lại đều giảm nhẹ 0,2-0,4 điểm.
Thanh Hằng - Dương Tâm