Kính Hubble chụp ảnh những thiên hà có chớp sóng. Ảnh: CNN.
Nguyên nhân xuất hiện những chớp sóng vô tuyến (FRB) kéo dài vài mili giây trong vũ trụ trở thành chủ đề làm đau đầu giới nghiên cứu từ khi phát hiện hiện tượng năm 2007. Do tốc độ lóe sáng nhanh, FRB rất khó theo dõi và nghiên cứu. Tìm hiểu nhiều hơn về nguồn gốc của chớp sóng cực mạnh và sáng có thể giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn nguyên nhân tạo ra chúng.
Một nhóm nhà thiên văn học quốc tế truy ra vị trí của 8 chớp sóng vô tuyến. Dù chưa thể kết luận về nguồn gốc của 3 chớp sóng trong số đó, các nhà nghiên cứu sử dụng thiết bị chụp ảnh không gian sâu của Hubble để xác định những thiên hà xa xôi nơi chớp sóng bắt nguồn, bao gồm vị trí chính xác của chúng trong thiên hà. Kết quả nghiên cứu sẽ được xuất bản trên tạp chí Vật lý thiên văn.
Năm chớp sóng đến từ thiên hà xoắn ốc. Đây là dạng thiên hà phổ biến nhất trong vũ trụ và dải Ngân Hà cũng thuộc dạng này. Một đặc điểm của thiên hà xoắn ốc là cánh tay xoắn nơi các ngôi sao hình thành. Vị trí của chớp sóng vô tuyến nằm dọc cánh tay của những thiên hà xoắn ốc khác nhau cách Trái Đất khoảng 400 triệu đến 9 tỷ năm ánh sáng.
Dù xuất hiện chớp nhoáng, mỗi FRB tạo ra năng lượng nhiều hơn cả Mặt Trời sản sinh trong một năm. Giới nghiên cứu đã phát hiện hơn 1.000 chớp sóng từ năm 2017, nhưng họ mới chỉ tìm ra nguồn gốc của 15 chớp sóng trong số đó. Chúng bắt nguồn từ những thiên hà trẻ khổng lồ ở rất xa. Các nhà thiên văn học xác định được vị trí của FRB trong nghiên cứu mới nhờ kết hợp chụp ảnh ánh sáng khả kiến, cực tím và cận hồng ngoại.
"Đây là hình ảnh độ phân giải cao đầu tiên của một cụm FRB", trưởng nhóm Alexandra Mannings, nghiên cứu sinh ngành thiên văn học và vật lý thiên văn tại Đại học California, Santa Cruz, cho biết. "Phần lớn thiên hà đều đồ sộ, tương đối trẻ và vẫn đang hình thành sao. Ảnh chụp cho phép chúng tôi hiểu rõ hơn đặc điểm của thiên hà chủ như khối lượng và tốc độ hình thành sao của nó, cũng như thăm dò điều gì xảy ra ở vị trí của FRB".
Nhóm chuyên gia rất bất ngờ vì phát hiện chớp sóng bắt nguồn từ cánh tay xoắn, theo đồng tác giả nghiên cứu Wen-fai Fong, trợ lý giáo sư vật lý và thiên văn học ở Trường Khoa học Nghệ thuật Weinberg thuộc Đại học Tây Bắc ở Illinois. Do cánh tay xoắn là dấu hiệu của những ngôi sao ra đời, điều này cung cấp manh mối quan trọng cho thấy FRB liên quan tới quá trình hình thành sao.
Phát hiện mới hé lộ những ngôi sao có thể liên quan tới sự ra đời của chớp sóng không thể quá trẻ hoặc quá già. Trước đây, giới nghiên cứu suy đoán FRB có thể bắt nguồn từ vụ nổ sao trẻ hoặc quá trình sáp nhập sao neutron. Sao neutron là phần lõi cực đặc còn sót lại khi ngôi sao phát nổ. Chúng cũng là nguồn tạo ra chớp sóng tia gamma.
An Khang (Theo CNN)