Con người tạo ký ức sai lệch ngay sau khi sự kiện diễn ra

Một nghiên cứu mới phát hiện, con người có thể tạo ra những ký ức sai lệch về các sự kiện chỉ vài giây sau khi chúng xảy ra.

Hiện tượng này được các nhà nghiên cứu gọi là “ảo ảnh trí nhớ ngắn hạn”. Hiện tượng này cho thấy, con người tưởng tượng lại trải nghiệm dễ dàng và nhanh chóng như thế nào để phù hợp với định kiến của chúng ta, thay vì ghi lại chính xác những gì diễn ra. Các nhà nghiên cứu đã công bố phát hiện trên tạp chí PLOS One.

Ký ức được định hình bởi những gì chúng ta mong đợi nhìn thấy.

Các nhà nghiên cứu cho biết, trí nhớ ngắn hạn không phải lúc nào cũng thể hiện chính xác những gì vừa được cảm nhận. Thay vào đó, ký ức được định hình bởi những gì chúng ta mong đợi nhìn thấy, ngay từ khi hình thành dấu vết ký ức đầu tiên.

Để kiểm tra độ chính xác của trí nhớ ngắn hạn, các nhà nghiên cứu đã mời 534 tình nguyện viên tham gia vào một loạt bốn thí nghiệm. Mỗi thí nghiệm được thiết kế xoay quanh việc ghi nhớ một chuỗi các chữ cái trong bảng chữ cái Latinh.

Trong mỗi vòng, những người tham gia được xem một bộ sưu tập các chữ cái. Những chữ cái này được sắp xếp thành một vòng tròn. Những chữ cái đó sẽ biến mất. Sau đó, một chữ sẽ xuất hiện ở vị trí cụ thể trong vòng tròn, để cho người tham gia biết đó là thứ cần nhớ. Những người tham gia phải nhớ cả hướng của chữ cái.

Đôi khi, những người tham gia được cho xem một chữ cái thứ hai, không liên quan trước khi kiểm tra trí nhớ. Sau khi đưa ra câu trả lời, họ được yêu cầu cho điểm mức độ tự tin, từ rất thấp đến rất cao về khả năng đoán đúng.

Khi được yêu cầu nhớ lại những gì họ nhìn thấy chỉ nửa giây sau đó, những người tham gia đã sai dưới 20% thời gian. Tỷ lệ lỗi này tăng lên 30% khi được hỏi ba giây sau đó.

Khi được yêu cầu nhớ lại xem một chữ cái đang hướng về phía trước hay sau, trong 37% thời gian, những người tham gia trả lời với độ tin cậy cao đã cho rằng, chữ cái ở vị trí bình thường.

Để xác nhận phát hiện, các nhà nghiên cứu đã lặp lại bài kiểm tra qua ba thí nghiệm tương tự với một nhóm gồm 348 người khác. Những người này cho thấy cùng một xu hướng khi nhớ nhầm hướng các chữ cái. Trong tất cả các thí nghiệm, việc nhầm hướng của chữ cái là lỗi phổ biến nhất.

Đây là một dấu hiệu cho thấy, bộ não con người ghi lại trải nghiệm dựa trên các khái niệm định sẵn (trong trường hợp này là cách một ký tự xuất hiện) cho phép chúng ta đưa ra dự đoán tốt hơn về thế giới. Đồng thời, loại bỏ những điểm đặc biệt không phù hợp với những định kiến đó.

Các nhà nghiên cứu cho biết: “Những ảo tưởng về trí nhớ này dường như là kết quả của kiến thức thế giới chứ không phải sự tương đồng về thị giác. Kết hợp lại với nhau, kết quả cho thấy kiến thức có thể hình thành trí nhớ ngay cả khi ký ức chỉ mới được hình thành”.