Bậc tiểu học ở Australia bắt đầu từ lớp vỡ lòng (5 tuổi) đến lớp 6 (11 tuổi), được chia làm 4 giai đoạn: Lớp vỡ lòng, lớp 1-2, lớp 3-4 và lớp 5-6. Mỗi giai đoạn có nội dung và tiêu chuẩn đánh giá khác. Tuy nhiên, phương pháp đánh giá học sinh tiểu học sẽ gồm những cách sau:
Giáo viên quan sát
Giáo viên chủ nhiệm trực tiếp dạy và đánh giá bằng cách quan sát những hoạt động của học sinh trong suốt năm học. Hàng ngày khi thảo luận với học sinh, giáo viên lắng nghe cách sử dụng ngôn ngữ để đánh giá khả năng diễn đạt, giao tiếp, đặt câu hỏi để kiểm tra mức độ hiểu bài, áp dụng những khái niệm mới.
Khi quan sát học sinh làm việc nhóm, giáo viên đánh giá cách phân chia vai trò của các em, đánh giá câu hỏi và trả lời, cách tương tác. Ví dụ học sinh góp ý cho bạn với cách xây dựng, cùng nhau ra quyết định và giải quyết vấn đề.
Một trong những môn học quan trọng ở bậc tiểu học là Tìm hiểu (Inquiry), trong đó giáo viên đưa ra đề tài dưới dạng giải thích hoặc bình luận, câu hỏi mở, so sánh và tương phản. Sau đó giáo viên đánh giá khả năng nghiên cứu, sử dụng thư viện, Internet để thu thập thông tin, sự trợ giúp từ phụ huynh, tính chính xác và cách truyền đạt thông tin đó qua việc trình bày, sử dụng hình ảnh minh họa.
Giáo viên quan sát cách học sinh sử dụng vật liệu, công cụ hỗ trợ học tập, ứng dụng máy tính, công nghệ thông tin khi thuyết trình có chuẩn bị hoặc bất ngờ, cũng như cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, biểu tượng để kết nối những ý tưởng và mối liên hệ giữa các khái niệm.
Học sinh tự đánh giá và bạn đánh giá
Bảng tự đánh giá đầu tiên trong cuộc đời học sinh là khi hết kỳ 1 lớp vỡ lòng tức là sau 10 tuần đi học. Bảng đánh giá này rất đơn giản gồm những câu hỏi như:
- Ở trường tôi cảm thấy thế nào?
- Khi học đọc/viết/toán/nghệ thuật... tôi cảm thấy thế nào?
Câu trả lời là những hình vẽ mặt vui, bình thường và buồn có sẵn, các em chỉ việc tô màu hình vẽ mình chọn.
Cuối kỳ II, tức là sau khi học sinh đã đi học được nửa năm, các em tự đánh giá bằng cách điền vào chỗ trống bảng đánh giá theo mẫu có sẵn như:
- Ở trường, tôi thích...
- Tôi giỏi môn...
- Tôi muốn làm tốt hơn...
Từ đó trở đi, cứ hết một kỳ học là học sinh phải tự đánh giá, nghĩa là một năm học tự đánh giá 4 lần. Càng lên cao thì bảng tự đánh giá càng khó, càng ít từ gợi ý, học sinh phải động não nhiều hơn.
Ví dụ học sinh lớp 3-4 cần hoàn tất những câu gợi ý như:
- Những bài học tôi học được là...
- Tôi cần cố gắng trong việc...
- Điểm mạnh của tôi lần này là...
- Sự tiến bộ lớn nhất của tôi là...
- Tôi muốn học thêm về...
Bảng tự đánh giá môn Thể dục của một học sinh lớp 1. Ảnh: Thoại Giang
Trong khi đó học sinh lớp 5-6 tự đánh giá bằng cách trả lời những câu hỏi như:
- Thành quả lớn nhất của tôi trong kỳ này là gì?
- Điều gì đã giúp tôi đạt được thành quả này?
- Chỗ nào tôi cần được giúp đỡ?
- Vấn đề nào làm tôi phải suy nghĩ?
Ngoài ra, học sinh cũng được yêu cầu đánh giá lẫn nhau. Thông thường các em đưa ra phản hồi cho bạn về thế mạnh hoặc khía cạnh được thực hiện tốt, hay gợi ý cách cải thiện dựa trên bài học và yêu cầu, gợi ý cách giải khác cho một bài tập, bài làm hay một hoạt động như thuyết trình.
Nhật ký học tập (Learning Profile/Porfolio)
Mỗi năm học sinh được hướng dẫn tạo một quyển nhật ký học tập lưu trữ những hoạt động, tác phẩm, hình vẽ, ảnh, bài tập, bài làm, toán, đọc hiểu, bài thu hoạch sau khi tham quan, nhật ký, bài viết tiêu biểu trong suốt năm học. Hầu như tất cả bài làm đều có lời phê của thầy cô.
Mỗi loại bài tập có cách đánh giá riêng. Ví dụ học sinh lớp 5 khi thuyết trình một vấn đề trước lớp sẽ được giáo viên và các bạn đánh giá dựa trên bảng có sẵn với những tiêu chuẩn về ngôn ngữ thân thể, nhìn vào mắt khán giả, giới thiệu và kết luận, nhịp độ, tư thế và giọng nói. Mỗi tiêu chuẩn có 4 mức độ được cho điểm từ 1 tới 4. Ví dụ tiêu chuẩn nhìn vào mắt khán giả, 1 điểm - thấp nhất "không nhìn vào mắt khán giả" và 4 điểm - cao nhất "nhìn thẳng vào mắt và thu hút sự chú ý của toàn bộ khác giả".
Ví dụ giáo viên đánh giá "Rất giỏi" cho một bài văn lớp 6 về đắm tàu ở thế kỷ 18 như sau: "Em chọn động từ và tính từ một cách xuất sắc để phản ánh thời đại của câu chuyện. Em cũng sử dụng kiến thức thu thập được về đắm tàu và lồng ghép chúng vào bài viết".
Cuối mỗi kỳ học, học sinh đem nhật ký về nhà cho phụ huynh xem và cho ý kiến. Phụ huynh thường khen ngợi con và cám ơn thầy cô đã dạy dỗ con mình.
Chương trình đánh giá quốc gia - Môn Văn và Toán (NAPLAN)
Hàng năm học sinh các lớp 3, 5, 7 và 9 trên toàn quốc tham gia kiểm tra về đọc, viết, ngữ pháp và toán. Kỳ thi này giúp đánh giá các kỹ năng về văn và toán cần thiết cho mỗi học sinh. Mục đích của thi NAPLAN là cung cấp thông tin cho các trường, cơ quan thẩm quyền ngành giáo dục và chính phủ để tìm hiểu xem chương trình giáo dục hiệu quả ra sao và trẻ em Australia có đạt được những kết quả học tập quan trọng về văn và toán hay không.
Kết quả thi NAPLAN không thể hiện qua một điểm số cụ thể mà so sánh học sinh với trung bình quốc gia. Chính phủ tham khảo kết quả hàng năm của NAPLAN để hiểu rõ điểm yếu và mạnh của học sinh ở mỗi vùng miền, từ đó điều chỉnh chính sách, phương pháp giáo dục để cải thiện chất lượng.
Học sinh lớp Vỡ lòng trong ngày đầu đến trường. Ảnh: Thoại Giang
Báo cáo kết quả học tập
Trong suốt 7 năm tiểu học từ lớp vỡ lòng đến 6, học sinh chỉ phải dự hai kỳ thi NAPLAN vào lớp 3 và 5. Ngoài ra không có kiểm tra hay thi học kỳ như ở Việt Nam. Thay vào đó giáo viên đánh giá học sinh liên tục và mỗi năm phụ huynh sẽ nhận được 2 bảng báo cáo chính thức vào giữa năm và cuối năm.
Bảng báo cáo đánh giá thành tích học tập của học sinh dài khoảng 5 trang. Giáo viên chủ nhiệm báo cáo đánh giá về những môn thầy cô phụ trách như Giao tiếp, Giáo dục công dân, Tiếng Anh, Khoa học xã hội, Toán, Khoa học, Tìm hiểu, Thói quen học tập. Giáo viên chuyên ngành sẽ đánh giá những môn do mình phụ trách như Âm nhạc, Thể dục, Nghệ thuật, Công nghệ thông tin, Ngoại ngữ. Giáo viên chủ nhiệm đánh giá khoảng 22 học sinh trong lớp, nhưng thầy cô chuyên ngành đôi khi phải đánh giá tới 500 em.
Trang 1 đánh giá tổng quát về các môn học. Giáo viên không cho điểm mà chỉ xếp loại các môn học từ A đến E, dựa trên tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục. A có nghĩa là rất cao so với yêu cầu tại thời điểm đánh giá (cao hơn một năm trở lên), B có nghĩa là cao (hơn nửa năm), C là đạt yêu cầu, D thấp so với yêu cầu và E là quá thấp. Đánh giá về Thói quen học tập gồm 2 phần là sự cố gắng và thái độ với 5 mức là xuất sắc, rất tốt, tốt, chấp nhận được và cần lưu ý.
Trong phần đánh giá chi tiết, đối với 2 môn chính là Tiếng Anh và Toán, phần báo cáo, đánh giá dài khoảng 200 từ. Những môn phụ hay môn chuyên ngành phần báo cáo đánh giá dài khoảng 100 từ.
Ví dụ khi đánh giá khả năng viết của một học sinh tên Jayden sau nửa đầu năm lớp 4, giáo viên phê: "Jayden viết tự tin, trải dài nhiều thể loại gồm hồi ký, tường thuật, thuyết phục và thơ. Em ấy dựng nên hình ảnh sinh động trong giác quan người đọc và sử dụng ngôn ngữ gợi hình như lối so sánh, phép ẩn dụ và nhân cách hóa. Khi viết về đề tài mang tính chất thuyết phục, Jayden đã khéo léo dùng câu hỏi cường điệu, đi đôi với giả thuyết, thực tế và thống kê để thuyết phục người đọc. Cách viết của Jayden cũng như khả năng chấm câu và chính tả luôn luôn ở một trình độ rất cao".
Tiếp theo đó giáo viên sẽ gợi ý những lĩnh vực học sinh cần cải thiện. Liệt kê những gì nhà trường sẽ hỗ trợ, và cuối cùng là những gì phụ huynh nên giúp đỡ để cùng nhau giúp học sinh tiến bộ và thành công hơn trong việc học sau này.
Thoại Giang