Một số bình gốm vẽ trang trí được tìm thấy ở Qiaotou. Ảnh: Jiajing Wang
Các nhà khảo cổ phát hiện những chiếc bình có niên đại 9.000 năm chứa dấu vết của một dạng bia cổ xưa, nhiều khả năng từng được dùng trong một nghi thức dành cho người chết, New Atlas hôm 1/9 đưa tin. Kết quả nghiên cứu đăng trên tạp chí PLOS ONE.
Nhóm nghiên cứu tiến hành khai quật một gò đất dài 80 m, rộng 50 m và cao 3 m tại thị trấn Qiaotou, thành phố Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang. Bao quanh gò đất là một hào nhân tạo rộng 2 m, sâu 15 m. Tại đây, họ tìm thấy hai bộ hài cốt người cùng hàng chục bình gốm với nhiều kích thước và hình dạng khác nhau, một số được vẽ và trang trí.
Nghi ngờ những chiếc bình có thể dùng để đựng đồ uống có cồn, nhóm chuyên gia chọn 20 bình và phân tích chất cặn còn sót lại bên trong. Cụ thể, họ muốn tìm hóa thạch tinh bột, nấm, phytolith (cấu trúc siêu nhỏ trong mô thực vật) - các dấu vết của đồ uống lên men. Để chắc chắn những thứ tìm thấy không phải do nhiễm bẩn sau hàng nghìn năm, họ so sánh chúng với các mẫu đất lấy ở khu vực xung quanh.
Kết quả, số bình mới khai quật thực sự từng đựng đồ uống có cồn. Nhóm nhà khoa học tìm thấy vết tích của thực vật như phytolith, hạt tinh bột, và của vi sinh vật như mốc, men, phù hợp với quá trình lên men bia. Bên cạnh đó, các vết tích này cũng không xuất hiện tự nhiên trong đất hay những hiện vật khác.
Quá trình phân tích chất cặn trong các bình hé lộ, chúng từng được sử dụng để đựng một loại bia cổ xưa - đồ uống lên men làm từ lúa (Oryza sp.), ý dĩ (Coix lacryma- jobi) và các loại củ chưa xác định, theo Jiajing Wang, đồng tác giả nghiên cứu. "Loại bia cổ này không giống với bia IPA chúng ta có ngày nay. Thay vào đó, đây có thể là một đồ uống ngọt và lên men nhẹ với màu đục", Wang cho biết.
"Chúng tôi không rõ 9.000 năm trước, con người tạo ra nấm mốc như thế nào vì quá trình lên men có thể diễn ra tự nhiên. Nếu còn một chút gạo thừa và các hạt bị mốc, có khả năng họ sẽ nhận ra hạt gạo trở nên ngọt hơn và chứa cồn qua thời gian. Dù không biết về phản ứng hóa sinh liên quan đến ngũ cốc bị mốc, người xưa có thể đã quan sát quá trình lên men và nắm được cách tận dụng nó qua những thử nghiệm và sai lầm", Wang nói.
Các nhà khoa học cho rằng số bia cổ xưa đựng trong bình không dùng để uống giải khát. Việc canh tác lúa khi đó vẫn còn trong thời kỳ sơ khai nên đồ uống này rất khó làm và nhiều khả năng được dành cho những dịp đặc biệt. Trong trường hợp ở Qiaotou, có vẻ bia được dùng cho một nghi lễ liên quan đến người chết vì nhóm nghiên cứu tìm thấy hai bộ hài cốt và địa điểm khai quật cũng cách xa các khu dân cư.
Thu Thảo (Theo New Atlas)