Hình ảnh 3D của di chỉ Aguada Fénix dựa trên dữ liệu LIDAR. Ảnh: Takeshi Inomata.
Nằm ở Tabasco, Mexico, gần biên giới phía tây bắc Guatemala, di chỉ Aguada Fénix mới được phát hiện nằm dưới mặt đất. Công trình này dài gần 1.400 m, cao từ 9 đến 15 m và bao gồm 9 đường đắp cao rất rộng. Aguada Fénix được phát hiện bởi nhóm nghiên cứu quốc tế đứng đầu là hai giáo sư ở Trường Nhân chủng học của Đại học Arizona, Mỹ, Takeshi Inomata và Daniela Triadan.
Các nhà nghiên cứu sử dụng công nghệ radar xuyên đất (LIDAR), chiếu laser từ máy bay. Chùm tia laser xuyên qua tán cây và phản chiếu lại mặt đất, hé lộ hình dạng 3D của những tàn tích. Sau đó, nhóm nghiên cứu khai quật di chỉ và xác định niên đại 69 mẫu than chì bằng đồng vị carbon. Họ xác định công trình được xây từ năm 1.000 đến 800 trước Công nguyên. Trước đó, di chỉ Ceibal của người Maya, xây vào năm 950 trước Công nguyên, là trung tâm thực hiện nghi lễ cổ nhất. Không chỉ có niên đại lâu đời hơn, Aguada Fénix còn là công trình lớn nhất trong lịch sử nền văn minh Maya, vượt xa những kim tự tháp và cung điện ra đời sau này. Nhóm nghiên cứu công bố phát hiện hôm 3/6 trên tạp chí Nature.
"Dựa vào dữ liệu LIDAR độ phân giải thấp do chính phủ Mexico thu thập, chúng tôi chú ý tới nền đất khổng lồ. Sau đó, chúng tôi dùng LIDAR độ phân giải cao để xác nhận sự tồn tại của một công trình lớn", Inomata cho biết. "Khu vực này rất phát triển. Đó không phải là rừng rậm, có người sinh sống ở đấy, nhưng không ai biết tới di chỉ bởi nó quá bằng phẳng và rộng lớn, trông như cảnh quan tự nhiên. Nhưng với LIDAR, hình dạng của nó trở nên rõ ràng".
Phát hiện đánh dấu thời kỳ thay đổi quan trọng ở Trung Bộ châu Mỹ. Đầu tiên, các nhà khảo cổ thường cho rằng nền văn minh Maya phát triển từ từ. Trước phát hiện, giới nghiên cứu suy đoán những ngôi làng Maya nhỏ bắt đầu xuất hiện từ năm 1000 tới 350 trước Công nguyên, cùng với việc sử dụng gốm sứ và trồng ngô.
Thứ hai, di chỉ có hình dáng tương tự vùng trung tâm San Lorenzo của nền văn minh Olmec lâu đời hơn ở phía tây Veracruz của Mexico, nhưng thiếu những tượng điêu khắc đá liên quan tới tầng lớp thống trị và thượng lưu, chứng tỏ có ít bất bình đẳng xã hội hơn ở thời kỳ đầu của đế chế Maya.
Inomata và cộng sự sẽ tiếp tục làm việc tại Aguada Fénix và phân tích khu vực rộng hơn bằng LIDAR. Họ muốn thu thập thông tin về các vùng xung quanh nhằm hiểu rõ mối liên hệ giữa Olmec và Maya. Họ cũng muốn tập trung vào khu dân cư xung quanh Aguada Fénix.
An Khang (Theo Phys.org)