Ở Mỹ, vi phạm quy định trang phục trường học là mặc áo phông phản cảm hoặc váy quá ngắn. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, mái tóc nhuộm có thể là vấn đề lớn. Theo một cuộc khảo sát mới được công bố bởi The Asahi Shimbun, 57% trường trung học công lập trong thành phố yêu cầu học sinh chứng minh màu tóc là tự nhiên.
98 trong số 170 trường được khảo sát đưa ra chính sách cụ thể về vấn đề này. Số học sinh được yêu cầu chứng minh màu tóc dao động từ vài người đến vài chục người trong năm học vừa rồi.
Theo Business Insider ngày 3/5, biện pháp này nhằm giữ vững tiêu chuẩn nghiêm ngặt liên quan đến ngoại hình. Ngoài việc cấm làm tóc hoặc nhuộm tóc, nhiều trường học Nhật Bản không cho phép học sinh để tóc quá dài hay không gọn gàng và yêu cầu ăn mặc rất khắt khe.
Một học sinh Nhật Bản trong lớp học ở thành phố Ofunato, tỉnh Iwate. Ảnh: Reuters
"Một số học sinh khăng khăng mái tóc của mình tự nhiên trong khi nó được nhuộm. Chúng tôi yêu cầu phụ huynh xác nhận bởi đây là trách nhiệm của họ", một giáo viên cho biết.
Khác với Mỹ, xã hội Nhật Bản khá đồng nhất. Nền văn hóa ở xứ sở mặt trời mọc thường đảm bảo sự thống nhất giữa mọi người, do đó những sai lệch nhỏ so với tiêu chuẩn có khuynh hướng trở nên nổi bật và gây ra những lời chỉ trích mang tính bảo thủ.
Natsuko Fujimaki, doanh nhân ở Tokyo nhắc đến khái niệm "majime". Thuật ngữ này đề cập đến việc ưu tiên sự trật tự, gọn gàng, nghiêm chỉnh và thường theo chủ nghĩa hoàn hảo. "Họ cố gắng làm theo quy tắc đối với mọi việc", Fujimaki nói.
Để chứng minh tóc của một học sinh là tự nhiên, trường học thường yêu cầu cha mẹ gửi ảnh thời thơ ấu miêu tả màu tóc của đứa trẻ. Những trường hợp ít nghiêm trọng hơn, họ có thể chỉ cần xác minh bằng văn bản có chữ ký để khẳng định tóc của con không bị can thiệp bởi hóa chất bằng bất cứ cách nào.
Đây không phải là quy định mới. Từ thập kỷ trước, một số trường đã yêu cầu học sinh chứng minh không nhuộm hoặc uốn tóc. Thậm chí, trường có thể yêu cầu các em sinh ra ở nước ngoài nhuộm tóc để phù hợp với nhóm học sinh còn lại trong trường, như một phần của quá trình đồng hóa bắt buộc.
Trong bài báo trên Japan Times từ năm 2007, Maria - học sinh có gốc Brazil cho biết em gái Nicola bị các giáo viên kiểm tra tóc hàng tuần. "Mặc dù Nicola nói đây là màu tóc tự nhiên, con bé vẫn bị hướng dẫn làm thẳng và nhuộm đen. Nó phải làm thế mỗi tuần một lần, nhưng trải nghiệm đó làm con bé tổn thương về ngoại hình khác biệt của mình", Maria nói.
Ngoài ra, một số trường yêu cầu nữ sinh buộc tóc lại "theo một cách mà không ảnh hưởng đến việc giảng dạy trong lớp". Về phần nam sinh, các em không được để kiểu tóc vuốt nhọn, nuôi dài che mắt hay chạm quá phần cổ áo.
Theo Asahi Shimbun, tỷ lệ sinh giảm của Nhật Bản đóng vai trò trong việc hình thành các quy tắc này. Với số lượng học sinh ngày càng ít hơn, các trường công và trường tư bắt đầu cạnh tranh để lôi kéo sự chú ý của phụ huynh. Chính sách về mái tóc là một chiến lược họ tận dụng, hy vọng phụ huynh bị ấn tượng bởi sự nghiêm túc trong giáo dục.
Một số nhà phê bình nói rằng yêu cầu học sinh chứng minh màu tóc tự nhiên là vi phạm quyền riêng tư của mỗi người. Trong khi đó, những người ủng hộ cho rằng điều đó giúp học sinh không bị hiệu trưởng liên tục hỏi về mái tóc, yêu cầu đưa ra bằng chứng ban đầu đủ để tránh phiền phức hơn là gây tổn hại tâm lý cho các em.
Phiêu Linh