Mô phỏng tàu OSIRIS-REx hạ xuống gần bề mặt Bennu. Ảnh: NASA.
Tàu vũ trụ OSIRIS-REx của NASA tiếp cận và chạm thành công Bennu, tiểu hành tinh hình tròn đã quay quanh hệ Mặt Trời suốt 4,5 năm. Nếu tất cả diễn ra theo đúng vũ trụ, con tàu đã thu thập lượng mẫu vật nhỏ trong khoảnh khắc tiếp xúc ngắn ngủi và rời đi vài giây sau đó với khoang hàng quý giá là mẫu đá và bụi có niên đại từ khi hệ Mặt Trời hình thành. Quá trình xác nhận lấy mẫu vật thành công sẽ kéo dài vài ngày, nhưng hiện nay, nhóm nghiên cứu ở NASA biết chắc tàu vũ trụ đã hạ cánh xuống bề mặt Bennu trong bán kính 0,8 m tính từ mục tiêu.
"Chúng tôi đã rời khỏi bề mặt tiểu hành tinh an toàn", nhà khoa học hành tinh Dante Lauretta ở Đại học Arizona, trưởng nhóm nghiên cứu trong dự án OSIRIS-REx, cho biết sau khi xác nhận cơ chế thu thập mẫu vật của tàu vũ trụ đã kích hoạt. "Chúng tôi đã làm được. Chúng tôi đã tiếp xúc với bề mặt tiểu hành tinh".
OSIRIS-REx mang về nhiều vật chất từ thế giới khác hơn bất kỳ nhiệm vụ không người lái nào, chỉ xếp sau nhiệm vụ hạ cánh xuống Mặt Trăng của tàu Apollo. Nếu con tàu thu thập đủ mẫu vật, nó sẽ rời khỏi quỹ đạo Bennu vào tháng 3/2021 và trở về Trái Đất sau 2,5 năm, thả hộp chứa mẫu vật rơi bằng dù xuống sa mạc ở bang Utah để các nhà khoa học thu thập và phân tích. Thông qua tìm hiểu lịch sử của Bennu, giới nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn nguồn gốc của nước và sự sống trên Trái Đất.
"Những tiểu hành tinh giống như chiếc hộp thời gian trôi nổi trong không gian, có thể cung cấp ghi chép hóa thạch về sự ra đời của hệ Mặt Trời", Lori Glaze, giám đốc bộ phận khoa học hành tinh của NASA, chia sẻ trong họp báo hôm 19/10. "Chúng có thể cung cấp thông tin giá trị về cách các hành tinh hình thành (bao gồm Trái Đất của chúng ta)".
Một số thiên thạch cũng trở thành mối đe dọa đối với sự sống trong tương lai, bao gồm Bennu. NASA ước tính khả năng Bennu va vào Trái Đất cuối thế kỷ 22 là 1/2.700. Sau vài thập kỷ nữa, nếu kết quả đo xác nhận lộ trình va chạm, dữ liệu từ OSIRIS-REx sẽ giúp giới nghiên cứu theo dõi tiểu hành tinh và thay đổi quỹ đạo của nó để ngăn chặn tác động hủy diệt.
Sau khi phóng vào ngày 8/9/2016, OSIRIS-REx đã bay hàng chục triệu km và tới Bennu vào tháng 12/2018. Bennu là thiên thể nhỏ nhất có tàu vũ trụ bay quanh quỹ đạo. Nó có chiều rộng trung bình chưa tới 520 m. Đống đá vụn này gắn liền với nhau nhờ lực hấp dẫn. Trong tình hình đó, ngay cả lực tác động nhỏ nhất cũng có thể khiến OSIRIS-REx ngừng hoạt động. Vì vậy, nhóm nghiên cứu phải lập mô hình hành vi của tàu vũ trụ và kiểm tra quỹ đạo của nó ở mức chi tiết chưa từng có. Nếu không thường xuyên điều chỉnh, các lỗi trong đường bay của OSIRIS-REx sẽ nhanh chóng tích tụ, cuối cùng làm nhóm nghiên cứu không thể biết chính xác tàu vũ trụ đang ở đâu trong bất kỳ thời điểm nào.
Bề mặt của Bennu cũng gây bất ngờ cho NASA. Trước khi phóng OSIRIS-REx, các nhà nghiên cứu dự đoán tiểu hành tinh có những bờ cát trơn mịn trên bề mặt. Nhưng sau khi tàu vũ trụ tới nơi, họ nhận thấy Bennu thực chất được bao phủ bởi những khối đá cuội. Địa hình gồ ghề hơn nhiều so với khả năng ứng phó theo thiết kế của tàu OSIRIS-REx, do đó đội kỹ sư phải cập nhật phần mềm định vị của con tàu giữa nhiệm vụ. Để cung cấp cho phần mềm mới nhiều thông tin hết mức có thể, nhóm nghiên cứu lập bản đồ toàn bộ bề mặt tiểu hành tinh với độ phân giải tới cỡ 5 cm.
Dù cần xác nhận về mẫu vật, dữ liệu do tàu vũ trụ thu thập hé lộ những phân tử chứa carbon cần thiết cho sự sống có ở khắp bề mặt Bennu, bao gồm khu vực lấy mẫu là miệng hố Nightingale. Các nhà nghiên cứu ở nhiều phòng thí nghiệm trên khắp thế giới đã chuẩn bị sẵn sàng để phân tích mẫu vật nhằm tìm kiếm manh mối về nguồn gốc sự sống trong hệ Mặt Trời.
An Khang (Theo National Geographic)