Tàu Osiris-Rex đang quay quanh quỹ đạo của tiểu hành tinh Bennu. Ảnh: NASA.
Mục tiêu của nhiệm vụ Osiris-Rex là lấy ít nhất 60 g mẫu vật từ Bennu. Đây là mẫu vật có trọng lượng lớn nhất mang từ không gian vũ trụ về Trái Đất kể từ chương trình Apollo. Tàu vũ trụ lớn cỡ chiếc xe van sẽ tìm cách hạ cánh ở giữa miệng hố Nightingale tương đối bằng phẳng, khu vực rộng ngang sân tennis trên Trái Đất.
Sau khi rời khỏi quỹ đạo cao 750 m, tàu vũ trụ sẽ mất 4 giờ để bay thấp dần và lơ lửng phía trên bề mặt tiểu hành tinh. Sau đó, cánh tay robot dài 3,4 m của Osiris-Rex sẽ vươn ra và chạm vào Bennu. Quá trình tiếp xúc kéo dài 5 - 10 giây, đủ lâu để tàu phun khí nitơ nén, sau đó hút bụi và sỏi đất cuộn lên. Theo lập trình từ trước, tàu vũ trụ sẽ vận hành tự động trong suốt hoạt động. Do liên lạc qua sóng vô tuyến có độ trễ 18 phút so với thời gian thực, các kiểm soát viên trên mặt đất không thể can thiệp vào quá trình.
Nếu nỗ lực đầu tiên không thành công, tàu Osiris-Rex có thể thử lại. Phải tới năm 2023, con tàu mới đưa mẫu vật thu thập được về Trái Đất. NASA từng lấy mẫu bụi sao chổi và hạt gió mặt trời nhưng trước đây, cơ quan này chưa bao giờ thu thập mẫu vật từ một trong gần một triệu tiểu hành tinh đã biết trong hệ Mặt Trời. Trong khi đó, theo dự kiến, Cơ quan Vũ trụ Nhật Bản sẽ thu được mẫu vật từ tiểu hành tinh Ryugu vào tháng 12/2020.
Bennu là lựa chọn hoàn hảo để thu thập mẫu vật tiểu hành tinh. Thiên thạch giàu carbon hình tròn này cao hơn tòa nhà Empire State ở New York, Mỹ, và đã tồn tại khi hệ Mặt Trời hình thành cách đây 4,5 tỷ năm. Các nhà khoa học coi nó như một chiếc hộp thời gian chứa đầy khối xây dựng cơ bản có thể giúp lý giải sự sống hình thành như thế nào trên Trái Đất. Thiên thạch quay quanh Mặt Trời này cứ cách 6 năm lại bay tới gần Trái Đất. Bennu sẽ bay tới gần Trái Đất nhất vào cuối thế kỷ tới và khả năng xảy ra va chạm theo tính toán của NASA là 1/2.700. Các nhà khoa học càng biết rõ về những thiên thạch có khả năng gây nguy hiểm như Bennu, Trái Đất sẽ càng an toàn hơn.
Khi tàu Osiris-Rex cất cánh vào năm 2016 trong nhiệm vụ trị giá hơn 800 triệu USD, nhóm nghiên cứu thiết kế để tàu hút những viên sỏi nhỏ có đường kính dưới 2 cm. Vì vậy, họ vô cùng bất ngờ khi phát hiện nhiều khối đá và sỏi lớn trên khắp bề mặt Bennu khi tàu vũ trụ bay tới tiểu hành tinh này vào năm 2018. Do địa hình quá gồ ghề, các kỹ sư phải tìm địa điểm phù hợp hơn dự kiến ban đầu. Mục tiêu cuối cùng là miệng hố Nightingale Crater, nơi dường như có lượng hạt mịn dồi dào nhất, nhưng vẫn có những khối đá cuội to ở xung quanh, bao gồm khối đá mang tên Núi Doom.
Osiris-Rex có 3 bình khí nitơ, có nghĩa tàu có thể hạ cánh 3 lần. Tàu vũ trụ sẽ tự động rời đi nếu gặp chướng ngại vật như tảng đá lớn. Một khả năng khác là tàu hạ cánh an toàn nhưng không thu thập đủ mẫu vật. Trong cả hai trường hợp, tàu sẽ quay trở lại quỹ đạo quanh Bennu và thử lại lần khác vào tháng 1/2021 ở địa điểm mới.
An Khang (Theo Phys.org)