Virus mới tại châu Phi nguy hiểm thế nào?

Marburg là virus bắt nguồn từ dơi ăn quả ở châu Phi, lây lan từ người sang người qua dịch thể hô hấp, gây bệnh xuất huyết "giống ma" với tỷ lệ tử vong gần 90%.

Trong đợt bùng phát virus Marburg ngày 7/2 vừa qua, Guinea Xích đạo đã báo cáo 9 ca tử vong và 16 ca nghi nhiễm. Trong khi đó, Cameroon cũng báo cáo 2 ca nghi nhiễm đầu tiên tại quốc gia này.

Chiều 14/2, WHO đã phải mở cuộc họp thảo luận về tiến độ của vaccine và các ứng cử viên điều trị.

Virus Marburg là gì?

Marburg là một virus họ Filoviridae (cùng họ với Ebola), độc nhất về mặt di truyền, có thể gây bệnh xuất huyết nghiêm trọng ở người, tỷ lệ tử vong dao động từ 24% đến 88%, tùy thuộc vào chủng virus và chất lượng điều trị tại cơ sở y tế.

Bệnh do virus Marburg được công nhận vào năm 1967, khi các đợt bùng phát xảy ra đồng thời tại các phòng thí nghiệm ở Marburg, Frankfurt của Đức và thủ đô Belgrade của Serbia.

Các ca nhiễm bắt nguồn từ những con khỉ Grivet được nhập khẩu từ Uganda để nghiên cứu và sản xuất vaccine bại liệt. Sau đó, các đợt bùng phát lẻ tẻ được báo cáo tại Angola, Cộng hòa Dân chủ Congo, Kenya, Nam Phi và Uganda.

Năm 2008, ca nhiễm độc lập đầu tiên được ghi nhận ở các du khách đến thăm hang động có bầy dơi Rousettus ở Uganda.

Marburg có thể đã truyền từ dơi ăn quả châu Phi sang những người làm việc lâu dài trong các hầm mỏ, hang động. Đây không phải mầm bệnh lây lan qua không khí. Virus lây nhiễm giữa người với người thông qua dịch thể như máu, nước bọt hoặc nước tiểu.

Các triệu chứng nhiễm virus Marburg

Sau thời gian ủ bệnh từ hai đến 21 ngày, người nhiễm virus bắt đầu có triệu chứng sốt cao, đau đầu dữ dội, khó chịu, đi kèm với đau nhức cơ. Đến ngày thứ ba, họ bị tiêu chảy ra nước, đau bụng và chuột rút, buồn nôn, nôn mửa. Tình trạng tiêu chảy kéo dài khoảng một tuần.

Trong giai đoạn này, nhiều bác sĩ mô tả bệnh nhân có vẻ ngoài thiếu sức sống, "giống ma" với đôi mắt trũng sâu, khuôn mặt vô cảm và cực kỳ thờ ơ.

Trong đợt bùng phát được ghi nhận vào năm 1967, đa phần bệnh nhân nổi phát ban nhưng không ngứa từ hai đến 7 ngày sau các triệu chứng đầu tiên. Nhiều bệnh nhân bị chảy máu nghiêm trọng hoặc xuất huyết vào ngày thứ 7. Máu tươi xuất hiện trong chất nôn và phân, thường đi kèm với triệu chứng chảy máu mũi, lợi và âm đạo. Chảy máu tự phát tại các vị trí có đường tĩnh mạch để truyền dịch hoặc lấy mẫu máu.

Trong giai đoạn chuyển nặng, người bệnh sốt cao liên tục, có thể nhầm lẫn, cáu kỉnh và hung hăng. Nam giới đôi khi bị viêm hai tinh hoàn vào tuần thứ ba.

Bệnh nhân thường tử vong từ 8 đến 9 ngày sau khi khởi phát triệu chứng, sau khi mất máu nghiêm trọng và sốc.

Virus Marburg bắt nguồn từ dơi ăn quả châu Phi. (Ảnh: Washington Post)

Cách chẩn đoán

Nếu không thực hiện xét nghiệm, rất khó để phân biệt Marburg với bệnh sốt rét, sốt thương hàn, viêm màng não, Ebola và các dạng xuất huyết do virus khác.

Người có nguy cơ cao

Người có nguy cơ nhiễm bệnh cao nhất thường là thành viên trong gia đình, bạn bè đã tiếp xúc gần bệnh nhân, nhân viên y tế, người chăm sóc các ca dương tính virus mà không sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân.

Bác sĩ thú y, nhân viên phòng thí nghiệm cơ sở kiểm dịch xử lý các loài linh trưởng từ châu Phi cũng có khả năng phơi nhiễm.

Marburg lây lan qua thi thể bệnh nhân. Vì vậy, người thực hiện chôn cất, tiếp xúc trực tiếp với người bệnh đã khuất cũng dễ nhiễm virus.

Cách đối phó

Để đối phó với đợt bùng phát hiện nay, Guinea Xích đạo đã cách ly hơn 200 người và hạn chế di chuyển vào tuần trước tại tỉnh Kie-Ntem, nơi các ca bệnh lần đầu tiên được phát hiện.

Các nhà chức trách ở cả Guinea Xích đạo và Cameroon đang đối phó với đợt bùng phát bằng cách kết hợp đóng cửa biên giới và theo dõi người tiếp xúc. Phương pháp này từng thành công trong việc ngăn chặn sự lây lan của virus Marburg và Ebola trong các đợt bùng phát trước đây.

Hiện tại không có vaccine hoặc phương pháp điều trị bằng thuốc kháng virus để điều trị virus Marburg. Theo WHO, những phương pháp như bù nước và điều trị các triệu chứng riêng lẻ có thể làm tăng tỷ lệ sống sót ở người bệnh.

Trước đây, một số phương pháp được điều trị thử nghiệm thành công trên động vật. Tuy nhiên, những phương pháp này chưa được chứng nhận để sử dụng cho con người.

Theo báo cáo của bà Helen Braswell trong một cuộc họp khẩn cấp của Tổ chức Y tế Thế giới, mặc dù không có vaccine đặc trị virus Marburg, vài trăm liều vaccine thử nghiệm đã có sẵn. Loại vaccine này mới chỉ được thử nghiệm rất ít do các đợt bùng phát Marburg rất hiếm. Việc thử nghiệm vaccine ở thời điểm này cần triển khai tức thì. Tuy nhiên, trong một đợt bùng phát có quy mô rất nhỏ, các nhà khoa học cũng khó xác minh được sự tối ưu của vaccine này.