Welwitschia mirabilis: Loài thực vật cổ xưa có khả năng tồn tại hàng nghìn năm

Welwitschia mirabilis là loài thực vật sa mạc vô cùng đặc biệt, nó được coi là một loài hóa thạch sống và không giống bất kỳ loài thực vật nào được biết đến trên Trái đất.

Năm 1859, nhà thực vật học và bác sĩ y khoa người Áo Friedrich Welwitsch đã phát hiện ra loài Welwitschia mirabilis ở sa mạc Namib ở tây nam châu Phi. Welwitsch rất ngạc nhiên trước loài cây đặc biệt này. Vài năm sau, vào năm 1861, một nghệ sĩ và nhà du lịch nổi tiếng, Thomas Baines, đã tìm thấy một cây Welwitschi khác trên lòng sông Swakop khô cằn của Namibia.

Để tìm hiểu thêm về loài cây này, Welwitsch đã gửi mẫu cây Welwitsch đầu tiên vào năm 1862 cho Joseph Dalton Hooker, giám đốc của Kew Gardens ở London. Bất chấp đề nghị của Welwitsch rằng nên đặt tên cho loài cây này là Tumboa (tên tiếng Angola), Hooker đã mô tả đặc điểm của loài cây đặc biệt này và tiếp tục đặt tên cho nó là Welwitsch để vinh danh phát hiện của Friedrich Welwitsch.

Nhà thực vật học người Áo Frederich Welwitsch ở Angola khi làm việc cho chính phủ Bồ Đào Nha từ năm 1853 đến 1861, là nhà tự nhiên học đầu tiên phát hiện ra loài thực vật khổng lồ cao niên này năm 1859. (Ảnh: Unbelievable-facts).

Dù sao đi nữa, tên cụ thể ở thời điểm hiện tại của loài cây này đã được sửa đổi thành Welwitschia mirabilis.

Welwitschia là một loài thực vật hạt trần quý hiếm. Thực vật hạt trần là một loại thực vật không tạo ra hạt trong quả mà dễ dàng được tìm thấy trên bề mặt thực vật, trên lá hoặc đầu thân cây. Người ta tin rằng thực vật hạt trần đã sống sót qua thời khủng long! Và loài thực vật Welwitschia khác biệt đến mức nó được xếp vào họ riêng của mình - Gnetales, một nhóm nhỏ thực vật hạt trần.

Nổi bật một cách kỳ lạ trên đất sa mạc với đám lá to bản kỳ dị, đó là một loại thực vật cổ xưa nhất thế giới, với tuổi thọ cũng tương đương nơi nó mọc ra. Nó có tuổi thọ cứ như… "ông Bành tổ" của các loài cây, tức là từ 1.000 đến 2.000 năm tuổi! (Ảnh: Unbelievable-facts).

Welwitschia mirabilis bao gồm hai lá lớn vĩnh viễn cùng với gốc thân và rễ. Những chiếc lá này rộng và có màu xanh nhạt. Khi những chiếc lá dày phát triển, chúng sẽ chia thành nhiều đoạn. Điều này tạo cho cây có vẻ ngoài giống như có nhiều lá.

Trước khi Welwitschia phân chia thành nhiều rễ mỏng, rễ sâu của cây sẽ đâm xuống lòng đất với độ sâu 1,5 mét, thậm chí hơn. Người ta tin rằng rễ cái của Welwitschia mirabilis phải tiếp cận được nguồn nước sâu do vùng Namib nhận được rất ít mưa. Rễ cái được biết là có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và nước từ đất. Thân của Welwitschia rỗng và ngắn, có tán gỗ không phân nhánh.

Cây có thể cao tới khoảng 500 mm và cây lớn nhất từng được ghi nhận, được tìm thấy ở Dãy núi Messum, đạt chiều cao 1,8 mét. Một cây Welwitschia đáng chú ý khác được phát hiện gần sông Swakop có chiều cao 1,2 mét và chiều rộng 8,7 mét.

Nhà thực vật học Joseph Hooker lấy cái tên của người phát hiện ra để đặt tên cho loài hoa phi thường này là Welwitschia mirabilis, còn Charles Darwin thì gọi nó là “loài thực vật thú mỏ vịt”. Được xếp vào ngành dây gắm không hoa, do đó Welwitschia mirabilis có tên gọi đề xuất trong tiếng Việt là Bách Lan (Lan thiên tuế, Lan nghìn tuổi) hoặc “Gắm Angola”.Chúng chỉ tồn tại và sinh trưởng duy nhất tại sa mạc Namib thuộc Angola, và đặc biệt nữa là không có loài cây nào cùng họ hàng với nó. Giải thích một cách khoa học: nó là loài thực vật hạt trần duy nhất trong bộ Welwitschiales, thuộc chi duy nhất Welwitschia, họ Welwitschiaceae và bộ Welwitschiales theo phân loại thực vật hạt trần. (Ảnh: Unbelievable-facts)

Welwitschia chủ yếu được biết đến là loài cây sống sót qua nhiều thời đại! Bằng cách sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, người ta đã xác định được rằng Welwitschias có thể có tuổi thọ từ khoảng 400 đến 1.500 năm. Tuy nhiên, một số trong số chúng có thể đã tồn tại tới 2.000 năm tuổi, lập Kỷ lục Guinness Thế giới về những chiếc lá sống lâu nhất của bất kỳ loại cây nào! Những loài thực vật sa mạc này trải qua quá trình tăng trưởng vào mùa hè mỗi năm.

Để sinh tồn, loài nào cũng cần nước và thức ăn. Tuy nhiên, với Welwitschia Mirabilis, chỉ cần khoảng 8 ml nước là đủ cho cả năm. Một phần nhỏ nước này đến từ mưa, phần khác là từ sương. Là một loài cây mọc thấp, bắt nguồn từ lá mầm của hạt mầm, được hình thành từ cuống lớn thẳng đứng và chỉ mọc đúng hai lá to bản trong suốt cuộc đời nhưng 2 chiếc lá này phát triển chậm chạp và có thể đạt đến độ dài tối đa từ 2 - 4m. Chúng bị gió và cát cào xé, vặn vẹo thành những hình thù kỳ dị, nên khi mới nhìn, người ta thường lầm tưởng rằng cây có rất nhiều lá và bị gọi là “bạch tuộc sa mạc”. (Ảnh: Unbelievable-facts).

Trên thực tế, bạn có thể trồng Welwitschia mirabilis tại nhà. Đầu tiên, trong thùng hoặc chậu, bạn cần gieo hạt trên đất cát, thoát nước tốt vào mùa xuân hoặc mùa hè. Đặt đá hoặc sỏi ở đáy thùng chứa để đảm bảo thoát nước đầy đủ. Ngoài ra, việc duy trì độ ẩm liên tục trong đất trong tám tháng đầu tiên với sự cẩn thận đặc biệt trong khi cấy ghép có thể cứu được rễ cái khỏi bị hư hại. Bạn cũng có thể dần dần cho cây tiếp xúc với ánh nắng đã được lọc và điều tiết việc tưới nước theo mùa để tránh bị cháy lá, tức là tưới ít hơn vào mùa đông và nhiều hơn vào cuối mùa xuân.

Khi nói đến thức ăn của nó, hãy cho nó ăn phân vô cơ Welwitschia vào mùa xuân và phân hữu cơ làm từ rong biển vào mùa hè. Welwitschia nhìn chung phát triển mạnh mà không mắc bệnh gì, nhưng trong khoảng năm đầu tiên, bạn nên tưới nước bằng thuốc diệt nấm vì khi còn nhỏ cây rất dễ bị rệp len tấn công.