Địa hình cac-xtơ

Định nghĩa: trên bề mặt Trái đất có những miền được bao phủ bởi các nham thạch dễ hoà tan trong nước như: đá vôi, thạch cao…. Các miền đó do ảnh hưởng của nước ngầm và nước trên mặt tạo thành những dạng địa hình rất độc đáo mà từ lâu con người gọi là miền cac-xtơ. Sự xuất hiện và phát triển địa hình cac-xtơ gồm ba quá trình:

Định nghĩa: trên bề mặt Trái đất có những miền được bao phủ bởi các nham thạch dễ hoà tan trong nước như: đá vôi, thạch cao…. Các miền đó do ảnh hưởng của nước ngầm và nước trên mặt tạo thành những dạng địa hình rất độc đáo mà từ lâu con người gọi là miền cac-xtơ. Sự xuất hiện và phát triển địa hình cac-xtơ gồm ba quá trình:

Qúa trình ăn mòn: là sự hoà tan gây ra do nước và các đi-ô-xit các-bon ở trong nước.

Quá trình xâm thực: là sự phá huỷ bằng con đường cơ giới của nước.

Qúa trình phong hoá sinh hoá học: đó là sự phân huỷ đá bằng những axit hữu cơ liên quan đến các hoạt động sinh sống của sinh vật như sự mọc cây, rụng lá.

Địa hình cac-xtơ rất phổ biến trên thế giới và Việt Nam với nhiều dạng địa hình như:

- Địa hình Cac-xtơ trên bề mặt là những dạng địa hình nhìn thấy được bên ngoài gồm các dạng:

+ Địa hình âm

Ca-ren là dạng địa hình âm nhỏ được hình thành do quá trình ăn mòn xảy ra trên những khe nứt hay trên những chỗ trũng xuống của bề mặt địa hình. Thường hay gặp ca-ren dưới hình thức những rãnh, giữa chúng là những mào đá sắc nhọn mà nhân dân ta thường gọi là đá tai mèo.

Phễu cac-xtơ, lũng cac-xtơ là dạng địa hình có sườn dốc, đáy của chúng có những hố hút nước, đây là những khoảng rỗng nhỏ, dạng ống, thẳng đứng hay nghiêng.

Cánh đồng Cac-xtơ là dạng địa hình âm lớn nhất. Trên mặt cánh đồng còn đầy những rảnh đá, giếng đứng, khe cạn.

+ Địa hình cac-xtơ tàn tích là những dạng địa hình dương còn sót lại sau quá trình mở rộng và nối liền các dạng địa hình cac-xtơ âm. Cac-xtơ tàn tích bao gồm : tháp cac-xtơ, nón và vòm cac-xtơ.

- Địa hình cac-xtơ ngầm: là dạng địa hình rất đặc biệt nước xâm nhập vào các lớp đá cac-xtơ bằng nhiều con đường khác nhau gây ra tác động phá huỷ (ăn mòn và xâm thực) cũng như bồi tụ (kết tủa, trầm lắng vật liệu bằng con đường cơ học) kết quả là hình thành các hang động.

Hang động là những khoảng rổng, có kích thước to, nhỏ khác nhau, hình thành trong các vùng núi đá vôi, do tác động hoà tan chất vôi của nước ngầm hoặc của nước thấm qua các khe nứt của đá, nhưng có chứa một lượng axit cac-bo-nic cao. Trong hang động đá vôi thường có các loại thạch nhũ có hình thù khác nhau như: măng đá, vú đá, cột đá.