Cây trồng được thuần hóa ở Amazon từ 10.000 năm trước

Nghiên cứu mới cho thấy sắn, bí đao và ngô được con người sử dụng làm cây lương thực từ rất sớm tại một số khu vực ở rừng Amazon.

Khi nông nghiệp hình thành trong các nền văn minh sơ khai, cây trồng đã được thuần hóa ở bốn địa điểm trên thế giới, bao gồm Trung Quốc (lúa gạo), Trung Đông (ngũ cốc), Trung Bộ châu Mỹ cổ đại (ngô, đậu, bí) và dãy Andes (khoai tây, diêm mạch). Theo báo cáo trên tạp chí Nature hôm 8/4, các nhà khoa học quốc tế công bố phát hiện thêm một khu vực thuần hóa cây lương thực mới ở phía tây nam rừng Amazon, có niên đại cách đây hơn 10.000 năm.

Các đảo rừng trên thảo nguyên Llanos de Moxos. (Ảnh: BBC).

"Các kết quả nghiên cứu của chúng tôi đã xác nhận Llanos de Moxos là một điểm nóng trồng cây lương thực từ rất sớm. Kể từ khi cây trồng được thuần hóa, con người đã làm thay đổi sâu sắc cảnh quan của vùng Amazon, dẫn đến sự không đồng nhất về môi trường sống và bảo tồn loài", tác giả chính của nghiên cứu Umberto Lombardo từ Đại học Bern của Thụy Sĩ cho biết.

Llanos de Moxos là một thảo nguyên rộng khoảng 126.000km², nằm trong vùng đất thấp El Beni của Bolivia ở phía tây nam Amazon. Cảnh quan ở đây bao gồm những cánh đồng lớn, gò đất, kênh đào và đặc biệt là "đảo rừng" - nơi các nhà khoa học tìm thấy dấu hiệu của một nền nông nghiệp sơ khai.

"Hầu hết các đảo rừng hình tròn ở đây là do con người tạo nên", Lombardo nhấn mạnh. Trên thực tế, có hơn 4.700 đảo rừng nhân tạo trên thảo nguyên Llanos de Moxos rộng lớn. Nhóm nghiên cứu đã phát hiện khoảng 30 hòn đảo trong số đó chứa bằng chứng cho thấy chúng từng là địa điểm trồng trọt của con người.

"Rất hiếm bằng chứng về việc thuần hóa thực vật, đặc biệt ở khu vực Amazon, nơi khí hậu rừng mưa phân hủy hầu hết vật liệu hữu cơ", Jose Capriles, Phó giáo sư nhân chủng học tại Đại học Bern cho biết thêm. "Không có đá trong khu vực này bởi đây là đồng bằng phù sa nước đọng, nên rất khó để tìm thấy dấu vết khảo cổ về những người săn bắn hái lượm".

Các phytolith được tìm thấy trên đảo rừng. (Ảnh: BBC).

Thay vào đó, nhóm nghiên cứu tìm kiếm các phytolith, hay hạt khoáng nhỏ trong mô thực vật, được tìm thấy trên đảo. Hình dạng của phytolith phụ thuộc vào thực vật tạo nên chúng, cho phép các nhà nghiên cứu xác định loại cây nào từng xuất hiện trên các đảo rừng. Kết quả phân tích cho thấy cây sắn gai, bí đao và ngô đã được con người thuần hóa từ cách đây lần lượt 10.350, 10.250 và 6.850 năm.

Sắn, bí đao, ngô và các loại thực phẩm giàu carbohydrate như khoai lang và đậu phộng có lẽ chiếm phần lớn chế độ ăn của người Llanos de Moxos, bên cạnh cá và động vật ăn cỏ lớn. Nhóm nghiên cứu tin rằng những cư dân đầu tiên ở tây nam Amazon không chỉ là những người săn bắn hái lượm, mà còn tham gia vào việc thuần hóa cây trồng trong thế Toàn Tân.