Tuyệt chiêu chống nóng chỉ có ở động vật

Đi tiểu lên chân cho mát, vùi mình trong kén để ngủ, há mồm giải nhiệt... là những cách chống nóng có 1-0-2 của các loài động vật.

Khám phá những tuyệt chiêu chống nóng chỉ động vật mới nghĩ ra

Mùa hè đã tới, hẳn rất nhiều bạn đang cảm thấy bầu không khí trở nên nóng bức, ngột ngạt. Lúc này, chúng ta chỉ mong có một cốc nước đá hay được ngồi phòng điều hòa để giải nhiệt thật nhanh.

Với đầy đủ tiện nghi hiện đại như vậy song nhiều lúc chúng ta vẫn cảm thấy “nóng chảy mỡ” và vô cùng bực tức. Trong khi đó, các loài động vật khác khi gặp phải thời tiết nóng bức lại chẳng hề kêu than, cáu kỉnh. Vì sao vậy? Đó là bởi chúng sở hữu những phương pháp tránh nóng “bá đạo” dưới đây.

1. Tiểu lên chân cho mát

Loài cò Marabou ở châu Phi thường phải sống trong điều kiện ít nguồn nước, dưới sự thiêu đốt của ánh Mặt trời vùng nhiệt đới. Trong hoàn cảnh khắc nghiệt, loài chim này đã nghĩ ra một cách làm mát có “1-0-2” - đó là tiểu lên chân của mình.

Đôi chân của cò là nơi tiếp xúc với mặt đất nên có nhiệt độ cao nhất. Đồng thời, chân cò Marabou có màu tối nên càng dễ hấp thụ nhiệt từ Mặt trời. Vì lẽ này, cò Marabou giải nhiệt bằng cách tiểu tiện trực tiếp lên chân.

Nước tiểu của cò chứa nước và acid uric, có hai tác dụng chính, một mặt, nước sẽ bốc hơi lấy đi nhiệt từ đôi chân. Mặt khác, lượng acid uric kết tinh sẽ bám lên chân, tạo thành một lớp bảo vệ màu trắng giúp phản xạ lại ánh nắng vô cùng tốt.

Màu chân nguyên gốc của cò Marabou là đen. Màu trắng là kết tinh acid uric bám trên chân

Đây tuy là một cách làm mát không vệ sinh cho lắm nhưng hiệu quả. Điều này đã giúp cò Marabou phát triển rộng rãi tại châu lục nóng nhất của thế giới.

2. Đi ngủ để khỏi thấy nóng

Cá phổi Tây Phi Protopterus annectens là một trong sáu loài cá phổi còn tồn tại trên thế giới. Chúng sinh sống trong hầu khắp các môi trường nước ngọt của Tây Phi, Trung Phi và một nửa phía Bắc của Nam Phi.

Loài cá này có cấu tạo phổi sơ khai giúp lấy oxy trực tiếp từ không khí, do đó chúng có thể sống ở những đầm lầy hay khu vực nước nông thiếu oxy.

Tuy nhiên, những môi trường sống như vậy vào mùa khô thường bốc hơi hết nước, và tình trạng này sẽ kéo dài trong vài tháng trước khi có mưa. Đối với những loài cá khác, nếu không bị ánh Mặt trời thiêu đốt thì chúng cũng sẽ chết vì mất nước và thiếu oxy. Tuy nhiên, cá phổi vẫn sống khỏe trong điều kiện nóng và khô như vậy.

Khi nước bốc hơi hết...

... cá phổi sẽ chui xuống bùn và ngủ trong kén cho mát

Thực chất, trước khi vùng nước nơi chúng sống hoàn toàn khô cạn, cá phổi sẽ trốn sâu xuống dưới lớp bùn và tiết thật nhiều chất nhầy bao bọc cơ thể, chất nhầy này sau đó cứng lại thành một cái kén.

Vỏ kén chỉ cho phép không khí lưu thông nhưng giữ nước lại khiến cá phổi không bao giờ bị khô. Đồng thời, vì dưới mặt đất nhiệt độ thấp hơn bên ngoài nên cá phổi cứ vậy mà ngủ chờ đến khi mùa mưa trở lại mới chui ra kén.

3. Giải nhiệt bằng lưỡi

Với con người, khi cảm thấy nóng bức bởi nhiệt độ bên ngoài hay sau khi lao động nặng, lượng nhiệt dư thừa sẽ được thải đi qua quá trình bay hơi mồ hôi. Các tuyến mồ hôi được phân bố đều khắp trên làn da, giúp chúng ta có thể giải nhiệt nhanh chóng.

Tuy nhiên, đối với loài chó - tuyến mồ hôi không phân bố rộng khắp mà chỉ tập trung tại lòng bàn chân. Do đó, cho dù trời nóng thế nào bạn cũng không bao giờ thấy một con chó ướt đẫm mồ hôi mà chỉ đôi khi là những vệt chân ướt của chúng.

Đừng tưởng chỉ con người mới biết nắng nóng là gì nhé!

Với số lượng khá ít các tuyến mồ hôi như vậy, loài chó đã không chọn cách giải nhiệt bằng mồ hôi như chúng ta, mà bằng phương pháp “độc quyền” của giống loài, thè lưỡi và thở hổn hển.

Những hơi thở mạnh sẽ giúp lượng nước bọt trên lưỡi và chất ẩm trong phổi chó bay hơi theo cùng cách thức làm mát của mồ hôi. Đồng thời, lượng mạch máu tập trung tại lưỡi và phổi loài chó cũng rất nhiều, đẩy nhanh quá trình luân chuyển máu làm mát cơ thể.

Vậy liệu con người có thể áp dụng cách giải nhiệt này không? Câu trả lời là có thể nhưng hiệu quả sẽ kém xa các chú chó. Thứ nhất, lưỡi chúng ta nhỏ nên diện tích làm mát ít hơn. Thứ hai, tuyến nước bọt chó có cấu tạo đặc biệt khiến lưỡi luôn trong tình trạng “ướt át”, còn bạn nếu thử thở bằng miệng một lúc hẳn sẽ thấy bị khô lưỡi.

4. Thay đổi "thời trang" theo nhiệt độ

Loài tắc kè hoa sa mạc Chamaeleo namaquensis được tìm thấy tại một trong những sa mạc khô hạn và nóng nhất thế giới - sa mạc Namib, phía Nam Châu Phi.

Nhiệt độ tại đây ban ngày có thể vượt mức 45 độ C, trong khi ban đêm ở dưới mức đóng băng. Để có thể sinh tồn tại vùng đất khắc nghiệt như vậy, các sinh vật đều phải có những khả năng phi thường.

Tắc kè hoa sa mạc có khả năng không cần uống nước, chỉ lấy lượng nước cần thiết từ thức ăn. Ngoài ra, loài này còn sử dụng khả năng biến đổi màu“nhanh như chớp” để thích nghi với sự chênh lệch nhiệt độ quá lớn giữa ngày và đêm.

Vào sáng sớm, khi nhiệt độ xung quanh còn thấp, tắc kè hoa sẽ biến đổi lớp da thành màu đen sậm để có thể hấp thu nhiệt từ Mặt trời nhanh nhất.

Khi nhiệt độ càng tăng màu da tắc kè hoa sẽ càng nhạt dần cho đến khi trở thành màu trắng vào giữa trưa nhằm phản xạ lại hầu hết nhiệt.

Đặc biệt, có thời điểm loài này còn biến một nửa thân mình hướng về Mặt trời thành màu trắng để phản xạ nhiệt, còn nửa kia ở hướng ngược lại là màu tối để hấp thụ.

Điều này khiến khi nhìn vào, chúng ta có thể lầm tưởng đây là hai chú tắc kè hoa ghép lại với nhau chứ không phải một cá thể duy nhất.

Nhiều lúc tắc kè hoa ta cũng “diện” mỗi bên một màu

Cá phổi Tây Phi Protopterus annectens