31-5: Ngày Thế giới không thuốc lá

Một điếu thuốc lá sản sinh ra 500 mililit khói, trong khói thuốc lá chứa hơn 3000 chất hoá học trong đó có 20 chất đã được xác nhận là gây bệnh ung thư.

Vì sao có Ngày Thế giới không hút thuốc lá?

Bạn đã biết hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ như thế nào chưa?

Một điếu thuốc lá sản sinh ra 500 mililit khói, trong khói thuốc lá chứa hơn 3000 chất hoá học trong đó có 20 chất đã được xác nhận là gây bệnh ung thư.

Năm 1825, nhà hoá học Thụy sĩ Picoto lần đầu tiên tìm ra chất nicotin trong khói thuốc lá. Chất này làm cho người hút thuốc lá nghiện và cũng làm cho người hút bị nhiễm độc mãn tính chuyển sang nhiễm độc cấp tính. Các nhà khoa học đã chứng minh được rằng chất nicotin trong một điếu thuốc lá đủ làm chết một con chuột, trong 20 điếu đủ làm chết một con bò. Trong một cuộc thi hút thuốc lá ở Pháp, một người dự thi đã hút liền 60 điếu thuốc lá và bị nhiễm độc chết ngay tại chỗ.

Năm 1954, các nhà khoa học đã tìm ra chất benzen trong khói thuốc lá và chứng minh được chất này gây ra bệnh ung thư. Năm 1974, các nhà khoa học lại tìm ra chất crizen và hợp chất của metyl với hàm lượng khá cao trong khói thuốc lá, gấp 5 lần chất benzen. Những chất này khiến động vật nhiễm phải đều mắc bệnh ung thư với tỷ lệ 100%. Năm 1977 các nhà khoa học lại tìm ra chất metyl hiđrazin gây bệnh ung thư, mỗi điếu thuốc lá chứa 0,15 miligam hoá chất này. Trong thuốc lá có chứa nhiều chất gây bệnh ung thư, vì vậy những người hút nhiều thuốc lá dễ bị ung thư phổi, ung thư gan, v.v.

Nam nữ thanh niên hút thuốc lá sẽ ảnh hưởng xấu tới thế hệ sau, nhất là phụ nữ hút thuốc lá trong thời gian có thai dễ bị đẻ non, thai nhi nhẹ cân, thể chất giảm sút dễ sinh bệnh tật. Khói thuốc lá không chỉ ảnh hưởng xấu đến người hút mà còn làm ô nhiễm môi trường xung quanh, khiến những người xung quanh tuy không hút thuốc cũng thành "hút" khói thuốc lá và dễ bị ung thư. Vì vậy, hiện nay nhiều nước trên thế giới đã cấm hút thuốc lá ở những nơi công cộng.

Bỏ thuốc lá đã trở thành một phong trào rộng rãi trên thế giới, dù là nước phát triển hay nước đang phát triển cũng đều quan tâm tới vấn đề này. Ðể thúc đẩy phong trào bỏ thuốc lá, thế giới đã chọn ngày 31 tháng 5 hàng năm làm "Ngày thế giới không hút thuốc lá".

---------------

Cần có luật và chính sách thích hợp

31-05-2007

(NLĐO)- Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, khoảng 10% dân số VN sẽ chết sớm do các bệnh có liên quan đến sử dụng thuốc lá. Đến 2020, số người chết vì thuốc lá nhiều hơn tổng số người chết vì HIV/AIDS, lao và tai nạn giao thông

Chỉ thị 12/2007 mới ký ngày 10-5-2007 của Thủ tướng Chính phủ một lần nữa đã nghiêm cấm hút thuốc lá ở các lớp học, nhà trẻ, các cơ sở y tế, các khu vực sản xuất, nơi làm việc trong nhà và nơi công cộng, kể cả các phương tiện giao thông công cộng.

Chỉ thị còn nêu rõ công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe về phòng, chống tác hại của thuốc lá chưa đủ mạnh, chưa huy động được nhiều nguồn lực của xã hội và lời cảnh báo sức khỏe trên vỏ bao thuốc lá không gây ấn tượng mạnh... Vì thế, từ tháng 3-2008, lời cảnh báo trên bao thuốc lá sẽ mạnh mẽ hơn: “hút thuốc lá có thể gây ung thư phổi” và chiếm khoảng 30% diện tích vỏ bao thuốc lá.

Truyền thông tập trung vào đối tượng nguy cơ

Đã từng là người hút thuốc lá nên một lãnh đạo cuả Sở Y tế hiểu rõ khi nào, ở đâu, vấn đề gì khiến người ta phải hút thuốc; và khi đó, điếu thuốc “giúp” được gì. Do vậy vận động phòng chống hút thuốc lá không là vấn đề đơn giản.

Thực tế là, dù cộng đồng hiểu rõ hơn về tác hại của thuốc lá và ngày càng có nhiều người tự nguyện cai thuốc lá, nhưng hiện nay, nước ta vẫn có tỉ lệ người hút thuốc lá thuộc hàng… cao nhất thế giới.

Theo Ban Chỉ đạo Phòng chống tác hại thuốc lá TPHCM, một nghiên cứu gần đây cho thấy nước ta có khoảng 15 triệu người hút thuốc lá với tỉ lệ ở nam giới trên 16 tuổi là 50% và ở nữ giới là 1,4 %; riêng ở TPHCM, các con số này cao hơn, nam giới đến 53% và nữ giới đến 2%. Điều đáng lo ngại là đối tượng trẻ, thanh thiếu niên hút thuốc đang có chiều hướng gia tăng.

TS-BS Lê Trường Giang, Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM, cho rằng phòng chống tác hại thuốc lá là một cuộc chiến không cân sức, giữa những người “tay không bắt giặc” và các đơn vị sản xuất, kinh doanh thuốc lá có nhiều tiềm năng, tiềm lực tài chính và những cách quảng cáo, tiếp thị ngày càng “độc đáo”, tinh vi. Thêm và đó, cuộc sống của mỗi cá nhân có nhiều “vấn đề” cũng là yếu tố nguy cơ đẩy họ đến với thuốc lá.

Để chương trình phòng chống tác hại thuốc lá đạt hiệu quả, công tác truyền thông phải xác định đối tượng cần hướng tới là những người có nguy cơ cao; là trẻ em, thanh thiéu niên - lực lượng to lớn mà các hãng thuốc lá đang nhắm tới; đồng thời phải xoáy vào những biện pháp, những nội dung vận động khả thi.

Theo TS-BS Lê Trường Giang, vận động các quan nhậu, quán bar không hút thuốc là điều rất khó, tuy không thể “bỏ quên” những nơi này, nhưng cần tập trung vào những nơi cộng cộng có tổ chức, có thể quản lý chỉ đạo như trường học, bệnh viện, rạp hát, siêu thị..

Có các chính sách, luật pháp thích hợp

BS-ThS Trương Trọng Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông-Giáo dục sức khỏe (GDSK) TPHCM, Chủ nhiệm chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá TPHCM cho biết, theo WHO, chỉ dưạ trên GDSK (như ở Philippines) sẽ không thành công bằng khi có kết hợp giưã GDSK và luật pháp (như ở Singapore, Hồng Kông). Vì vậy, cần kết hợp truyền thông GDSK với các chính sách, luật pháp thích hợp.

Ở những nước cấm quảng cáo thuốc lá hoàn toàn, các công ty sản xuất, kinh doanh thuốc lá cũng tìm cách quảng cáo gián tiếp như tài trợ cho các hoạt động có tính xã hội cao, thậm chí là các hoạt động phòng chống thuốc lá; bán các sản phẩm khác có tên gọi và logo giống tên gọi thuốc lá (như Marlboro), sơn vẽ logo và màu sắc đặc trưng cuả nhãn hiệu thuốc lá lên các xe bán thuốc lá và các xe bỏ mối… Do vậy, BS-ThS Trương Trọng Hoàng cho rằng cần có những biện pháp hạn chế thích hợp các hình thức quảng cáo này.

Từ khi phát hiện tác hại của khói thuốc đối với những người “hút” thuốc lá thụ động, nhiều nước trên thế giới, trong đó, có nước ta đã qui định những nơi không được hút thuốc lá như trên các phương tiện giao thông công cộng, tại các cơ sở y tế, cơ quan chính quyền.

Thái Lan cũng đã có qui định phạt khoảng 50 USD đối với người hút thuốc vi phạm và gấp 10 lần đối với những nơi vi phạm luật. Thành phố Melbourne, Sydney của nước Úc đã có luật hạn chế hút thuốc trong các nhà hàng, quán ăn, nếu vi phạm người hút thuốc lá bị phạt 550 đô Úc và 1.110 đô Úc đối với chủ nhà hàng hoặc 5.500 đô Úc đối với quán ăn trong hệ thống một công ty lớn.

Ngoài ra, tăng thuế đánh vào thuốc lá cũng là một biện pháp hưũ hiệu. Ở Mỹ, khi tăng thuế 10% thì số người hút thuốc giảm 4% và số trẻ vị thành niên giảm hút thuốc 14%.

Cai thuốc lá không trầm cảm, không tăng cân

Về điều trị cai thuốc lá, ngoài việc dùng các sản phẩm thay thế nicotine để làm giảm triệu chứng thèm thuốc lá như miếng dán trên da , kẹo nhai, viên ngậm dưới lưỡi, thuốc xịt, thuốc hít, Bộ Y Tế đã cấp phép lưu hành cho một loại thuốc có chưá hoạt chất bupropion hydrochloride, không chứa nicotine, đã được FDA cấp phép lưu hành tại Hoa Kỳ từ năm 1997 để điều trị hỗ trợ cai thuốc lá và đã được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới

Thuốc này chính thức có mặt trên thị trường nước ta từ tháng 5 năm nay và đã được Ủy ban Kiểm soát tác hại thuốc lá Quốc Gia (VINACOSH) chọn làm thuốc điều trị hỗ trợ cai nghiện thuốc lá vì có hiệu quả cao và có nhiều lợi ích khác cho người cai thuốc lá.

So với không dùng thuốc, sau 12 tháng sử dụng, bupropion hydrochloride không chỉ giúp cai thuốc lá thành công gấp 2 lần mà còn hạn chế tăng cân sau cai thuốc; và sau dùng thuốc 1-3 tuần, có thể giúp chống trầm cảm do cai thuốc lá.

Tuy nhiên, người dùng thuốc có thể gặp một số tác dụng phụ như dị ứng, khô miệng, mất ngủ, nhức đầu; hoặc lo âu,chóng mặt, có bất thường về giấc mơ, hội chứng giống cảm cúm, nhiễm khuẩn, buồn nôn và viêm mũi.

Do vậy, thuốc phải dùng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ; đặc biệt là không dùng cho bệnh nhân bị chứng co giật,động kinh; háu ăn hay biếng ăn do nguyên nhân thần kinh, mẫn cảm với bupropion hoặc được điều trị với các thuốc khác có chừa bupropion.

Nhưng trên hết, việc cai thuốc lá tùy thuộc rất nhiều vào ý chí quyết tâm nên điều trị nhận thức - hành vi là việc cần thiết cho mọi trường hợp cai thuốc lá.