Nguyễn Phúc Đảm (Tân Hợi 1791-Canh Tí 1840)

Vua thứ hai triều Nguyễn, tác giả con thứ vua Gia Long, tên tục là Nguyễn Phúc Đảm, miếu hiệu là Thánh tổ. Khi lên ngôi hiệu năm là Minh Mạng, nên cũng gọi là vua Minh Mạng.

Nguyễn Phúc Đảm (Tân Hợi 1791-Canh Tí 1840)

Vua thứ hai triều Nguyễn, tác giả con thứ vua Gia Long, tên tục là Nguyễn Phúc Đảm, miếu hiệu là Thánh tổ. Khi lên ngôi hiệu năm là Minh Mạng, nên cũng gọi là vua Minh Mạng.

Năm Canh Thìn 1820, vua Gia Long mất ông nối ngôi vua vì tuy là con thứ nhưng Hoàng tử Cảnh đã chết năm 1801, mà Gia Long lại thương ông hơn con Hoàng tử Cảnh (theo lệ lẽ ra con Hoàng tử Cảnh sẽ nối ngôi). Lê Văn Duyệt phản đối việc này khi lên ngôi ông thâm oán Lê Văn Duyệt.

Minh Mạng là một ông vua thông minh, hiếu học và cả quyết, mọi việc trong nước đều phải thông qua ông thể hiện tính cách tập trung quyền hành ở trung ương. Cuối đời ông trong nước có nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân chống lại chính quyền tập quyền của ông.

Năm 1822-1835 Phan Bá Vành, Lê Duy Lương, Phạm Văn Điển, Tạ Quang Cự, Nông Văn Vân, khởi nghĩa chống triều Nguyễn tại các vùng Thượng du và Trung du Bắc Bộ, quân triều phải gian nan lắm mới bắt được.

Năm Qúi Vị 1833 ở miền Nam nghĩa quân của Lê Văn Khôi chiếm thành Phiên An, giết Bạch Xuân Nguyên, Nguyễn Văn Quế, Minh Mạng phải chống đỡ một thời gian mới bình định được Nam Kì. Và cũng thời điểm này ông cũng đã cho cải cách nền hành chính thống nhất từ địa phương đến trung ương, cho thành lập các tỉnh trên toàn quốc.

Trong đời làm vua của mình, ông đã giết hại nhiều công thần nhất là vụ Lê Văn Duyệt, Lê Chất, tuy rằng khi ấy các nhân vật này đã chết từ lâu. Chính Minh Mạng và đám cận thần đã thi hành bản án hai công thần trên khiến nhiều người yêu công lí phẫn nộ.

Ông mất năm 1840, hưởng dương 49 tuổi miếu hiệu là Thánh tổ.

Các tác phẩm của ông:

o Ngự chế thi sơ tập

o Ngự chế thi nhị tập

o Ngự chế thi tam tập

o Ngự chế thi tứ tập

o Ngự chế văn sơ tập

o Ngự chế văn nhị tập

o Minh Mạng chiếu dụ

o Ngự chế tiễu binh Bắc Kì nghịch phỉ tập

o Ngự chế tiễu binh Bắc Kì nghịch phỉ tập

o Minh Mạng chánh yếu,…

Nguồn:Thư viện Trung tâm sưu tầm và tập hợp.