Phùng Khắc Khoan (Mậu Tí 1528-Qúi Sửu 1613)

Danh sĩ đời Lê Thế Tông, hiệu Nghị Trai, tự Hoằng Phu, quê xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông vốn cùng mẹ khác cha với Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm

Phùng Khắc Khoan (Mậu Tí 1528-Qúi Sửu 1613)

Danh sĩ đời Lê Thế Tông, hiệu Nghị Trai, tự Hoằng Phu, quê xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội).

Ông vốn cùng mẹ khác cha với Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Ông nổi tiếng văn chương, chí khí khảng khái, hào hùng. Năm 1550 đang lúc nhà Mạc áp đảo nhà Lê, ông theo Lê Bá Ly vào Thanh Hóa phù tá Lê Trung Tông. Ông ra thi, đỗ đầu khoa thi Hương, được bổ làm Ngự doanh kí lục, coi sóc quân Tứ vệ góp sức chiêu dân vào Thanh Hóa lập nghiệp, được thăng chức Lễ khoa cấp sự trung.

Năm Canh Thìn 1580 đời Lê Thánh Tông, ông đỗ Nhị giáp tiến sĩ (Hoàng giáp), làm Đô cấp sự trung, một thời gian bị bãi chức, nhưng chẳng bao lâu lại được triệu dụng phong Hồng lô tự khanh, rồi giữ chức Thị lang bộ Công.

Trong nước, ông tận tâm giúp nhà Lê chống cự với họ Mạc, ngoài nước, khi đi xứ nhà Minh trong năm 1597, khí phách vẫn hào hùng, bảo tồn quốc thể, biện bác áp đảo quan lại cao cấp triều Minh, khiến vua minh cũng phải chấp nhận những lí lẽ ông binh vực cho nhà Lê. Văn chương ông càng nổi bật, được vua quan triều Minh khâm phục.

Vì thế ông được phong làm Thượng thư bộ Hộ, bộ Công, tước Mai Lĩnh Hầu, rồi thăng tước Mai Quận Công. Khi đã gần tuổi 80, ông thường cùng các bạn văn du ngoại núi Thầy (Sài Sơn) và có xây hai nhịp cầu ở bên hồ một ngôi chùa gọi là Nhật Tiên kiều. Ông cũng nhiệt tình xây dựng quê hương, quan tâm đến đời sống dân làng, tổ chức đào mương, dẫn nước vào cánh đồng quanh núi Thầy, đưa nước về tưới cho các cánh đồng Phùng Xá, Hoàng Xá.. Tương truyền ông là người mang nghề dệt lụa cho dân Phùng Xá và đem giống ngô về vùng sông Đáy.

Năm Qúi Sửu 1613, ông mất, thọ 85 tuổi. Nhân dân làng Phùng Xá tục gọi là làng Bùng, nên nhân dân gọi ông là Trạng Bùng.

Các tác phẩm chính:

 Nông sự tiện lãm (Những điều cần biết về nghề nông)

 Nghị Trai thi tập

 Ngư phủ nhập Đào nguyên

 Chu Dịch quốc âm ca

 Sử hoa bút thu trạch thi

 Phùng Thái phó Trạng nguyên thi

 Ngôn chí thi tập

 Mai lĩnh sứ Hoa tùng vịnh

 Phùng Khắc Khoan thi tập

Nguồn:Nguyễn Q. Thắng, Nguyễn Bá Thế 2006, Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam, TP. Hồ Chí Minh, Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, Tr. 1276.