Trương Vĩnh Ký (Đinh Dậu 1837-Mậu Tuất 1898)

Học giả, tự là Sĩ Tải, trước tên là Chánh Ký, sau đổi là Vĩnh Ký. Ông vốn theo đạo Thiên Chúa, có tên thánh là Jean Baptiste, hay Pétrus Ký. Quê ở thôn Cái Mơn, xã Vĩnh Thanh, huyện Tân Minh, tỉnh Vĩnh Long (nay thuộc Bến Tre).

Trương Vĩnh Ký (Đinh Dậu 1837-Mậu Tuất 1898)

Học giả, tự là Sĩ Tải, trước tên là Chánh Ký, sau đổi là Vĩnh Ký. Ông vốn theo đạo Thiên Chúa, có tên thánh là Jean Baptiste, hay Pétrus Ký. Quê ở thôn Cái Mơn, xã Vĩnh Thanh, huyện Tân Minh, tỉnh Vĩnh Long (nay thuộc Bến Tre).

Ông hiếu học có tiếng, ngay từ bé đã thông chữ Hán, Quốc ngữ, được một linh mục đưa đến Cái Nhum học tiếng La Tinh. Ít lâu qua học trường đạo Phinhalu ở Campuchia. Khoảng năm 1851-1858 được cấp học bổng học ở trường đạo Pénang trên Ấn Độ Dương. Ông thông thạo 15 thứ sinh ngữ, tử ngữ phương Tây và 11 thứ ngôn ngữ phương Đông. Ông cũng là Hội viên Hội nhân chủng và khoa học mịền Tây nước Pháp, Hội chuyên học nói tiếng Phương Đông, Hội chuyên khảo văn hóa Á Châu…Vì thế, đương thời giới báo chí liệt ông vào hàng 18 nhà bác học trên thế giới.

Năm 1863, ông cùng Tôn Thọ Tường làm thông ngôn cho phái đoàn Phan Thanh Giản sang Pháp điều đình chuộc ba tỉnh miền Đông. Sau khi về nước, ông làm chủ bút tờ Gia Định báo (1868).

Năm 1886 ông cộng tác với Paul Bert và có lúc dạy tiếng Pháp cho vua Đồng Khánh. Ít lâu ông chán nản rút lui khỏi chính trường (vì cả Pháp lẫn Việt đều nghi kị ông) sống cuộc đời đạm bạc chuyên tâm nghiên cứu các môn học khoa học nhân văn và ngôn ngữ học.

Năm 1898, ông mất, thọ 61 tuổi, còn để lại cho đời hơn 100 bộ sách có giá trị (vừa bản thảo, vừa sách).

Các tác phẩm chính của ông:

 Chuyện đời xưa lựa nhón lấy những truyện hay và có ích

 Abrégé de grammaire annamite (Tóm lược ngữ pháp An nam)

 Kim Vân Kiều (bản phiên âm ra chữ quốc ngữ đầu tiên)

 Petit cours de géographie de la Basse-Cochichine

 Cours de langue annamite (Bài giảng ngôn ngữ An nam)

 Voyage au Tonkin en 1876 (Đông kinh du ký)

 Guide de la conversation annamite (Hướng dẫn đàm thoại An nam)

 Phép lịch sự An Nam (Les convenances et les civilités annamites)

 Lục súc tranh công

 Cours de la langue mandarine ou des caractères chinois

 Cours d'histoire annamite (Bài giảng lịch sử An nam)

 Dư đồ thuyết lược (Précis de géographie)

 Đại nam tam thập nhất tỉnh thành đồ

 Cours de littérature annamite, 1891 (Bài giảng văn chương An nam)

 Cours de géographie générale de l'Indochine (Bài giảng địa lý tổng quát Đông dương)

 Đại Nam tam thập nhứt tỉnh địa đồ

 Grand Dictionnaire Annamite Francaise (Đại tự điển An nam - Pháp)

Nguồn:Thư viện Trung tâm sưu tầm và tập hợp.