Este

Khái niệm về este và dẫn xuất khác của axit cacboxylic

+) Cấu tạo phân tử
 Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm OR thì được este
Este đơn giản có công thức cấu tạo như sau:    
với R,R′ là gốc hiđrocacbon no, không no hoặc thơm (trừ trường hợp este của axit fomic có R và H)
Este là dẫn xuất của axit cacboxylic. Một vài dẫn xuất khác của axit cacboxylic có công thức cấu tạo như sau:

+) Cách gọi tên Este
 Tên este gồm: Tên gốc hiđrocacbon R′+ tên anion gốc axit (đuôi "at")

+) Tính chất vật lý của este

+) Phản ứng ở nhóm chức
-  Phản ứng thủy phân
Este bị thủy phân cả trong môi trường axit và môi trường kiềm. Thủy phân este trong môi trường axit là phản ứng nghịch với phản ứng este hóa:

                       R− COO − R′   +   H − OH    R − COOH  +  R′ − OH

Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm là phản ứng một chiều và còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa:

                       R − COO − R′   +  NaOH      R − COONa    +   R′ − OH

-  Phản ứng khử
Este bị khử bởi liti nhôm hiđrua (LiAlH4), khi đó nhóm: (gọi là nhóm axyl) trở thành ancol bậc I:

                      R − COO − R′        R − CH₂ − OH   +   R′ − OH

+) Phản ứng ở gốc hiđrocacbon
Este có thể tham gia phản ứng thế, cộng, tách, trùng hợp,...Sau đây chỉ xét phản ứng cộng và phản ứng trùng hợp.

- Phản ứng cộng vào gốc không no: Gốc hiđrocacbon không no ở este có phản ứng cộng với H₂, Br₂ , Cl₂,... giống như hiđrocacbon không no.
Ví dụ:
                      CH₃[CH₂]₇CH  = CH[CH₂]₇COOCH₃   +   H₂          CH₃[CH₂]₁₆COOCH₃

                                      metyl oleat                                                 metyl  stearat

- Phản ứng trùng hợp: một số este đơn giản có liên kết C = C tham gia phản ứng trùng hợp giống như anken.

Ví dụ :         

Điều chế và ứng dụng :

+) Điều chế
 a) Este của ancol
Phương pháp thường dùng để điều chế este của ancol là đun hồi lưu ancol với axit hữu cơ, có H2SO4 đặc xúc tác, phản ứng này được gọi là phản ứng este hóa.
Thí dụ:
                      CH3COOH   +     (CH₃)₂CHCH₂CH₂OH        CH₃COOCH₂CH₂CH(CH₃)₂    +    H₂O
                                ancol isoamylic                                                           isoamyl axetat
 

- Este của phenol: Để điều chế este của phenol không dùng axit cacboxylic mà phải dùng anhiđrit axit hoặc clorua axit tác dụng với phecol.
Thí dụ:
      C₆H₅−OH   +  (CH₃CO)₂O   →        CH₃COOC₆H₅   +   CH₃COOH
               anhiđrit axetic                       phenyl axetat

+) Ứng dụng